Դոն Կիխոտ/Գլուխ XXXIX

Միգել Սերվանտես

ԳԼՈՒԽ XXXIX ՈՐ ՊԱՏՄՈՒՄ Է,
ԹԵ ԻՆՉՊԵՍ ԴՔՍՈՒՀՈՒ ՄԱՆԿԼԱՎԻԿԸ
ՆԱՄԱԿ ՈՒ ՆՎԵՐՆԵՐ ՏԱՐԱՎ ՍԱՆՉՈ ՊԱՆՍԱՑԻ ԿՆՈՋԸ՝
ԹԵՐԵՍԱ ՊԱՆՍԱՅԻՆ

Դքսուհին, դոն Կիխոտին ծաղրելու նպատակով, ուղարկեց իր մանկլավիկներից մեկին Սանչոյի կնոջ՝ Թերեսա Պանսայի մոտ, տալով նրան մեկ նամակ իր կողմից, մյուսը՝ Սանչոյի։ Բացի այդ, նա մարջանի մի երկար շարան նվեր ուղարկեց։

Մանկլավիկը խելքը գլխին և ճարպիկ տղա էր։ Նա սիրով ճամփա ընկավ Սանչոյի գյուղը, կամենալով հաճոյանալ իր տերերին։

Դեռ գյուղ չմտած, նա տեսավ առվի ջրում լվացք անող կանանց, որոնցից հարցրեց, չգիտե՞ն արդյոք, թե որտեղ է ապրում Թերեսա Պանսա անունով կինը, ոմն Սանչո Պանսայի, դոն Կիխոտ Մանչացի ասպետի զինակրի տիկինը։ Լսելով այդ խոսքերը, լվացք անող աղջիկներից մեկը վեր կացավ և ասաց.

— Թերեսա Պանսան իմ մայրն է, իսկ Սանչոն՝ իմ հայրը, իսկ ասպետը, որի մասին ասացիք, մեր տերը։

— Որ այդպես է,— ասաց մանկլավիկը,— մոտ եկեք և աոաջնորդեցեք ինձ ձեր մայրիկի մոտ, որովհետև ես նրա համար ձեր հայրիկից նամակ և նվեր եմ բերել։

Լվացքը իր ընկերուհիներից մեկին հանձնելով, աղջիկը ինչպես որ կար, առանց կոշիկ հագնելու և շորերն ուղղելու, մի ոստյունով կանգնեց մանկլավիկի ձիու առջև ու ասաց.

— Գնացեք ուղիղ, ձերդ ողորմածություն, մեր տունը հենց գյուղի բերնին է, իսկ մայրիկս շատ է տխրում, վաղուց է, որ հայրիկիցս լուր չունի։

— Բան չկա, ես շատ բարի լուրեր եմ բերել։

Աղջիկը ոստոստալով ու ցատկոտելով հասավ տուն և դեռ ներս չմտած, դռան շեմքին ճչաց.

— Դուրս արի, մայրի՜կ, մեզ մոտ ինչ-որ պարոն է եկել, որ մեր բարի հայրիկից նամակներ ու զանազան իրեր է բերել։

Այդ աղմուկի վրա դուրս եկավ նրա մայրը՝ Թերեսա Պանսան, որ կտավի թել էր մանում։ Տեսքից նա քառասունվեց անց կլիներ, բայց ծեր չէր թվում, ամրակազմ, ջլուտ ու թուխ կին էր։

Տեսնելով իր աղջկան և հեծյալ մանկլավիկին, նա հարցրեց.

— Ի՞նչ կա, աղջիկս, ո՞վ է այդ պարոնը։

— Իմ տիրուհի դոնյա Թերեսա Պանսայի խոնարհ ծառան,— պատասխանեց մանկլավիկը։

Այս խոսքերն ասելով նա վար ցատկեց ձիուց և ակնածությամբ ծնկի եկավ տիրուհի Թերեսայի առջև։

— Ողջունում եմ ձերդ ողորմածությանը, Բարատարիո կղզու լիազոր վարչապետ, պարոն դոն Սանչո Պանսայի սեփական և օրինական տիկնոջը։

— Ախ, պարոն, հերիք է։ Այդ ի՞նչ եք անում,— պատասխանեց Թերեսան։ — Ես հո պալատական տիկին չեմ, այլ հասարակ գեղջկուհի, ռանչպարի աղջիկ և թափառական ասպետի զինակրի կին։

— Ոչ, ձերդ ողորմածություն,— ասաց մանկլավիկը,— դուք ամենաարժանավոր վարչապետի արժանավորագույն ամուսինն եք։ Իմ խոսքերի ճշմարտության մեջ համոզվելու համար ընդունեցեք, ձերդ ողորմածություն, այս նամակներն ու նվերները։

Այստեղ նա գրպանից հանեց մարջանի մանյակը՝ մեծ-մեծ ոսկի հատիկներով և, գցելով նրա պարանոցին, շարունակեց.

— Ահավասիկ մի նամակ պարոն վարչապետից։ Ինձ ձեզ մոտ ուղարկողը դքսուհին է, որ կարգադրել է հանձնել ձեզ մարջանը և մի նամակ։

Թերեսան ապուշ կտրեց, իսկ աղջիկը առավել ևս։

— Կարդացեք ինձ համար, ձերդ ողորմածություն, պարոն ազնվական,— ասաց Թերեսան,— թել մանելում վարպետ եմ, գիր կարդալում՝ խեղճ։

Մանկլավիկը կարդաց Սանչոյի նամակն էլ, դքսուհունն էլ։

— Ա՜խ,— գոչեց Թերեսան,— ի՜նչ բարի, պարզ ու պարկեշտ տիրուհի է նա։

— Ձեր սիրտը ավելի ևս կուրախանա,— ասաց մանկլավիկը,— եթե դուք այս կապոցն էլ բանաք։ Մեջը նրբագույն մահուդից զգեստ է, որ վարչապետը միայն մեկ անգամ է հագել որսի գնալուց, իսկ հիմա ուղարկում է տիկին Սանչայի համար։

Այնինչ Թերեսան, նամակները ձեռքին, մանյակը՝ պարանոցին, վազեց փողոց, մատներով խփելով նամակներին, ինչպես դափ են խփում և պատահմամբ

հանդիպելով քահանային ու Սամսոն Կարրասկոյին, սկսեց պար գալով խեսել.

— Հիմա մենք վարչապետ ենք, հա՜։

— Ի՞նչ է պատահել, Թերեսա Պանսա։ Ի՞նչ ես խենթացել, այդ ի՞նչ թղթեր են ձեռքիդ։

— Իսկի էլ չեմ խենթացել, իսկ ձեռքինս՝ նամակներ են դքսուհիներից ու վարչապետներից, վզիս էլ իսկական մարջանից «տերողորմյա»։

— Ասելդ ի՞նչ է, Թերեսա, բան չենք հասկանում։

— Առեք, ինքներդ տեսեք,— պատասխանեց Թերեսան և պարզեց նրանց նամակները։

Քահանան բարձր կարդաց նամակները, որ Սամսոն Կարրասկոն էլ լսի։ Նրանք նայեցին իրար, զարմացած կարդացածից, իսկ բակալավրը հարցրեց, թե ո՞վ է բերել նամակները։ Թերեսան առաջարկեց նրանց գալ իրենց տուն և տեսնել սուրհանդակին՝ նա մի նվեր էլ է բերել, որ գին չունի։

Քահանան հանեց Թերեսայի պարանոցից մարջանը, ձեռքին շուռումուռ տվեց և համոզվելով, որ իսկական է, ավելի զարմացավ ու ասաց.

— Երդվում եմ կարգովս, չգիտեմ ինչ խոսեմ և ինչ խորհեմ այդ նամակների և նվերների մասին։

Թերեսան նրանց հետ վերադարձավ տուն։

Նրանք որ հասան, մանկլավիկը գարի էր մաղում իր ձիու համար, իսկ Սանիչկան ճարպ էր կտրում, որ ձվածեղ անի, սուրհանդակին հյուրասիրի։

Մանկլավիկի արտաքինը և սիրուն զգեստը դուր եկավ եկվորներին, և նրանք իրար քաղաքավարի բարևեցին, ապա Սամսոնը հարցրեց հյուրից, թե ի՞նչ նորություն կա դոն Կիխոտի և Սանչո Պանսայի մասին, ավելացնելով, որ իրենք արդեն Սանչոյի և դքսուհու նամակները կարդացել են, բայց այնուհանդերձ մտամոլոր են և չեն կարողանում ըմբռնել, թե այդ ի՞նչ վարչապետություն է ձեռք բերել Սանչոն և ի՞նչ կղզի է։

Մանկլավիկը պատասխանեց.

— Որ պարոն Սանչո Պանսան վարչապետ է, ոչ մի կասկած չի կարող լինել։ Իսկ կղզի՞ է կառավարում, թե չէ՝ դատել չեմ կարող։ Սակայն այն էլ բավական է, որ այդ վայրը հազար մարդուց ավելի բնակչություն ունի։

Քահանան ու բակալավրը շատ լավ ըմբռնեցին, որ մանկլավիկը ծաղրում է, բայց իսկական մարջանն ու Սանչոյի ուղարկած որսորդական զգեստը նրանց շփոթեցնում էին։

— Այսպիսով, ձերդ ողորմածություն, պարոն,— բացականչեց բակալավրը,— դուք շարունակում եք պնդել, թե Սանչոն իսկապես վարչապետ է և որ աշխարհիս երեսին իրոք գոյություն ունի այն դքսուհին, որը նրա կնոջը նամակ է գրում և նվերներ ուղարկում։ Մենք ձեռքերով շոշափել ենք նվերները և նամակները կարդացել, բայց և այնպես հրաժարվում ենք հավատալ և ենթադրում ենք, թե դա մեր հայրենակից դոն Կիխոտի արկածներից է, որը, ինչպես հայտնի է, համարում է, որ իրեն ամեն ինչ պատահում է ոչ այլապես, քան կախարդական եղանակով։ Ահա թե ինչու ես գրեթե պատրաստ եմ ասելու, որ կկամենայի ձեռք տալ և շոշափել ձերդ ողորմածությանը, որպեսզի պարզեմ, ո՞վ եք դուք՝ երևակայական դեսպան, թե միս ու ոսկորից մարդ։

— Պարոններ,— պատասխանեց մանկլավիկը,— ես իսկական դեսպան եմ, պարոն Սանչո Պանսան իրոք վարչապետ է, իմ պարոնները՝ դուքսն ու դքսուհին, ի վիճակի են շնորհելու և շնորհել են նրան վարչապետություն և, ըստ լուրերի, Սանչոն իր գործը ամենալավ կերպով է կատարում։ Կա՞ այստեղ կախարդանք, թե ոչ՝ ինքներդ դատեցեք։ Իմ ասածը զուտ ճշմարտություն է, եթե չեք հավատում թող ձեզանից մեկնումեկը, պարոններ, հետս գա և նրա աչքերը կտեսնեն այն, ինչին չեն հավատում ականջները։

Կարրասկոն առաջարկեց Թերեսային ստացած նամակներին պատասխան գրել։ Սակայն Թերեսան չկամեցավ, որ բակալավրը խառնվի իր գործերին։ Նա երկու ձու և հաց տվեց տիրացուին, որը երկու նամակն էլ գրեց, մեկը՝ ամուսնուն, մյուսը՝ դքսուհուն։