Սևրի պայմանագիր
| ← Կատեգորիա:Պայմանագրեր | ՍԵՎՐԻ ՀԱՇՏՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐԸ [Հատվածներ] |
Մեկ կողմից՝
Բրիտանական կայսրությունը, Ֆրանսիան, Իտալիան և Ճապոնիան,
որոնք սույն պայամանագրում նշված են որպես Գլխավոր դաշնակից տերություններ,
Հայաստանը, Բելգիան, Հունաստանը, Հեջասը, Լեհաստանը, Պորտուգալիան, Ռումինիան, Սերբա-Խորվաթա-Սլովենական պետությունը և Չեխոսլովակիան,
որոնք վերոհիշյալ Գլխավոր տերությունների հետ կազմավորում են դաշնակից տերություններ, և մյուս կողմից
Թուրքիան,
Նկատի առնելով, որ Օսմանյան կայսերական կառավարության խնդրանքով Գլխավոր դաշնակից տերությունները 1918թ. հոկտեմբերի 30-ին Թուրքիային տվել են զինադադար, որպեսզի հնարավոր դառնա Հաշտության պայմանագրի կնքումը.
Նկատի առնելով, որ դաշնակից տերությունները հավասար չափով են ցանկանում, որպեսզի հաստատուն և տևական խաղաղությամբ փոխարինվի Թուրքիայի դեմ պատերազմը, որի մեջ նրանցից մի քանիսը հաջորդաբար ուղղակի կամ անուղղակի են ներգրավվել և որի սկզբնապատճառը եղել է 1914թ հուլիսի 28-ին նախկին Սերբիայի Կայսերական և Արքայական Ավստրո-Հունգարական կառավարության կողմից պատերազմի հայտարարումն ընդդեմ Թուրքիայի և 1914թ. հոկտեմբերի 29-ին դաշնակից տերությունների դեմ Թուրքիայի սկսած և Թուրքիայի դաշնակից Գերմանիայի կողմից ղեկավարվող թշնամական գործողությունները:
Այս նպատակով բարձր պայմանավորվող կողմերը որպես իրենց լիազորներ նշանակեցին՝
Մեծ Բրիտանիայի, Իռլանդիայի և Անդրծովյան տիրապետությունների միացյալ թագավորության նորին մեծության արքան, Հնդկաստանի կայսրը՝
Վիկտորիայի շքանշանի կոմանդոր, Փարիզում նորին բրիտանական մեծության լիազոր մինիստր սըր Ջորջ Դիքսոն Գրեհեմին,
Եվ
Կանադայի դոմինիոնի կողմից՝
Միխայիլի և Գեորգիի շքանշանի կոմանդոր, Միացյալ թագավորությունում Կանադայի Գերագույն կոմիսար պատվարժան սըր Ջորջ Խոլսե Պեռլեին.
Ավստրալիական Կոմմոնվելսի կողմից՝
Միացյալ թագավորությունում Ավստրալիայի Գերագույն կոմիսար հարգարժան պ-րն Էնդրյու Ֆիշերին.
Նոր Զելանդիայի դոմինիոնի կողմից՝
Վիկտորիայի շքանշանի կոմանդոր, Փարիզում նորին բրիտանական մեծության լիազոր մինիստր սըր Ջորջ Դիքսոն գրեհմենին,
Հարավ-Աֆրիկական միության կողմից՝
Բրիտանական կայսրության շքանշանի ասպետ, Միացյալ թագավորությունում Հարավ-Աֆրիկական գերագույն կոմիսարի պարտականությունները կատարող պ-րն Ռեջինալդ Էնդրյու Բլանկենբերգին.
Հնդկաստանի կողմից՝
Հնդկաստանի գործերի պետական քարտուղարի օգնականի սատարող սըր Արթուր Հիրցելին.
Ֆրանսիական Հանրապետության պրեզիդենտը՝
Մինիստրների խորհրդի նախագահ, Արտաքին գործերի մինիստր պ-րն Ալեքսանդր Միլերանին,
Ֆինանսների մինիստր պ-րն Ֆրեդերիկ Ֆրանսուա-Մարսելին.
Ֆրանսիայի դեսպան պ-րն Ժյուլ Կամբոնին.
Ֆրանսիայի դեսպան, Արտաքին գործերի մինիստրության գլխավոր քարտուղար պ-րն Ժորժ Մորիս Պալեոլոգին.
Իտալիայի Նորին մեծություն թագավորը՝
Թագավորության սենատոր, Թարիզում Իտալիայի ն.մ. թագավորի լիազոր դեսպան կոմս Լելիո Բոնին Լոնգարին.
Բարձրագույն ռազմական խորհրդում իտալական զինվորական ներկայացուցիչ գեներալ Ջիովաննի Մարիետտիին.
Ճապոնիայի Նորին մեծություն կայսրը՝
Լոնդոնում Ճապոնիայի ն.մ. կայսրի արտակարգ և լիազոր դեսպան, վիկոնտ Շինդին.
Փարիզում Ճապոնիայի ն.մ. կայսրի արտակարգ և լիազոր դեսպան պ-րն Կ.Մացուին.
Հայաստանը՝
Հայկական Հանրապետության պատվիրակության նախագահ պ-րն Ավետիս Ահարոնյանին.
Բելգիացիների Նորին մեծություն թագավորը՝
Արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր, պետական մինիստր պ-րն Ժյուլ Վան-դեն-Հեյվելին.
Միջազգային անձնական իրավունքի ինստիտուտի անդամ, բելգիական պատվիրակության գլխավոր քարտուղար պ-րն Ռոլեն Ժեքմենին.
Հելլենների Նորին մեծություն թագավորը՝
Մինիստրների խորհրդի նախագահ պ-րն Ելեֆթերիա Կ.Վենիզելոսին.
Փարիզում Հելլենների ն.մ. թագավորի արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր պ-րն Աթոս Ռոմանոսին.
Հեջասի Նորին մեծություն թագավորը՝
Լեհական Հանրապետության պրեզիդենտը՝
Փարիզում Լեհական Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր կոմս Մավրիկի Զամոյսկուն.
պ-րն Էրազմ Պիլցին.
Պորտուգալական Հանրապետության պրեզիդենտը՝
Մինիստրների խորհրդի նախկին նախագահ դոկտոր Ալֆոնսո դը Կոստային.
Ռումինիայի Նորին մեծություն թագավորը՝
Ֆինանսների մինիստր պ-րն Նիկոլայ Տիտուլեսկուն.
Փարիզում Ռումինիայի ն.մ. թագավորի արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր իշխան Դմիտրի Գիկին.
Սերբերի, խորվաթների և սլովենների նորին մեծություն թագավորը՝
Մինիստրների խորհրդի նախկին նախագահ պ-րն Նիկոլայ Պ.Պաշիչին.
Արտաքին գործերի մինիստր պ-րն անտե Տրումբիչին.
Չեխոսլովակյան Հանրապետության պրեզիդենտը՝
Արտաքին գործերի մինիստր պ-րն Էդուարդ Բենեշին.
Լոնդոնում Չեխոսլովակյան Հանրապետության արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր պ-րն Ստեֆան Օսուսկուն.
Թուրքիան՝
Սենատոր, գեներալ Հաադի փաշային.
Սենատոր, Ռիզա Թևֆիկ Բեյին.
Բեռնում Թուրքիայի արտակարգ դեսպանորդ և լիազոր մինիստր Ռեշադ Խալիոս բեյին,
Որոնք, իրենց լիազորագրերը փոխանակելով, դրանք գտան անբասիր և պատշաճ ձևի ու համաձայնվեցին հետևյալ որոշումների շուրջ.
Սույն պայմանագրի ուժի մեջ մտնելու օրվանից կավարտվի պատերազմի վիճակը:
Այդ պահից, և սույն պայմանագրի որոշումների պահպանմամբ, դաշնակից տերությունների միջև գոյություն կունենան պաշտոնական հարաբերություններ:
Մասն 3-րդ
ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
Բաժին 6-րդ
ՀԱՅԱՍՏԱՆ
Հոդված 88. Թուրքիան հայտարարում է, որ ճանաչում է Հայաստանը, ինչպես այդ բանն արդեն արել են Դաշնակից տերությունները, որպես ազատ և անկախ պետություն:
Հոդված 89. Թուրքիան և Հայաստանը, ինչպես և Բարձր պայմանավորվող կողմերը, համաձայնվում են Էրզրումի, Տրապիզոնի, Վանի և Բիթլիսի վիլայեթներում Թուրքիայի և Հայաստանի միջև սահմանատումը թողնել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների որոշմանը և ընդունել ինչպես նրա որոշումը, նույնպես և այն բոլոր միջոցառումները, որոնք նա կարող է առաջարկել Հայաստանին դեպի ծով ելք տալու և հիշյալ սահմանագծին հարող օսմանյան բոլոր տերիտորիաների ապառազմականացման վերաբերյալ:
Հոդված 90. Այն դեպքում, եթե 89-րդ հոդվածի համաձայն սահմանագիծը որոշելիս հիշյալ վիլայեթների ամբողջ տերիտորիան կամ նրա մի մասը հանձնվի Հայաստանին, Թուրքիան այսօր արդեն հայտարարում է, որ որոշման օրից սկսած ինքը հրաժարվում է հանձնված տերիտորիայի նկատմամբ բոլոր իրավունքներից և իրավահիմունքներից: Սույն պայմանագրի որոշումները, որոնք կիրառվելու են Թուրքիայից անջատվող տերիտորիաների նկատմամբ, այս պահից սկսած կգործադրվեն նաև այդ տերիտորիայի նկատմամբ:
Հայաստանի սուվերենությանը հանձնվող տերիտորիայի կապակցությամբ նրա վրա դրվող Թուրքիայի ֆինանսական պարտավորությունների բաժինը, և դրանց բնույթն ու այն իրավունքները, որոնցով նա կարող է փաստարկել, կսահմանվեն սույն Պայմանագրի 8-րդ մասի (ֆինանսական դրույթներ) 241-244-րդ հոդվածների համաձայն:
Հաջորդ կոնվենցիաները կկարգավորեն, եթե դա անհրաժեշտ լինի, այն բոլոր հացերը, որոնք չեն կարգավորվել սույն Պայմանագրով և որոնք կարող են ծնունդ առնել հիշյալ տերիտորիայի փոխանցման կապակցությամբ:
Հոդված 91. Եթե 89-րդ հոդվածում նշված տերիտորիայի մի մասը հանձնվի Հայաստանին, ապա Սահմանագծման հանձնաժողով, որի կազմը կորոշվի հետագայում, կստեղծվի երեք ամսվա ընթացքում այն բանից հետո, երբ արդեն ընդունված կլինի Հայաստանի և Թուրքիայի միջև տեղում սահմանագիծ անցկացնելու վերաբերյալ հիշյալ հոդվածում նախատեսվող որոշումը:
Հոդված 92. Ադրբեջանի և Վրաստանի հետ Հայաստանի սահմաններն ըստ պատկանելույն կորոշվեն շահագրգռված պետությունների ընդհանուր համաձայնությամբ:
Երբ 89-րդ հոդվածում նախատեսված որոշումն արդեն ընդունված կլինի և եթե դրանից հետո այս կամ այն շահագրգռված պետությունները չենք կարողանա ընդհանուր համաձայնությամբ որոշել իրենց սահմանագիծը, վերջինս կորոշեն Գլխավոր դաշնակից տերությունները, որոնք դրա հետ միասին պետք է հոգ տանեն սահմանազատումը տեղում գծանշելու մասին:
Հոդված 93. Հայաստանն ընդունում է, համաձայնվելով դրանք մտցնել Գլխավոր տերությունների հետ պայմանագրի մեջ, այն որոշումները, որոնք այդ տերություններն անհրաժեշտ կհամարեն Հայաստանում այն բնակիչների շահերը պաշտպանելու համար, որոնք ռասայի, լեզվի և կրոնի առումով տարբերվում են ազգաբնակչական մեծամասությունից:
Հայաստանը նմանապես համաձայնվում է Գլխավոր տերությունների հետ Պայմանագրի մեջ մտցնել այն որոշումները, որոնք այդ տերություններն անհրաժեշտ կհամարեն տրանզիտի ազատությունը և այլ ազգերի առևտրի համար արդարացի պայմանակարգը պաշտպանելու համար:
Բաժին 12-րդ
ՔԱՂԱՔԱՑԻՈՒԹՅՈՒՆ
Հոդված 125. Տասնութից բարձր տարիք ունեցող այն անձինք, որոնք սույն Պայմանագրի համապատասխան բնակություն են հաստատել Թուրքիայից անջատված տերիտորիայում, և որոնք ռասայի առումով տարբերվում են ազգաբնակչական մեծամասությունից, սույն Պայմանագրի ուժի մեջ մտնելուց հետո միամյա ժամանակաշրջանում կարող են քաղաքացիություն ընդունեն հօգուտ Հայաստանի, Ադրբեջանի, Վրաստանի, Հունաստանի, Հեջասի, Միջագետքի, Սիրիայի, Բուլղարիայի կամ Թուրքիայի, եթե այն պետության ազգաբնակչության մեծամասությունը, որի օգտին կատարվում է քաղաքացիության ընտրությունը, պատկանում է նույն ռասային, ինչ և քաղաքացիության ընտրության իրավունքը կենսագործող ազգը:
Մասն 4-րդ
ՓՈՔՐԱՄԱՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ
Հոդված 142. Նկատի առնելով, որ 1914 թվականի նոյեմբերի 1-ից հետո Թուրքիայում գոյություն ունեցող տեռորիստական ռեժիմի պատճառով չէին կարող նորմալ կարգով տեղի ունենալ քրիստոնյաների դավանափոխություններ, այդ ամսաթվից հետո կատարված դավանափոխությունները չեն ընդունվում, և այն բոլոր անձինք, ովքեր մինչև 1914 թվականի նոյեմբերի 1-ը չեն եղել մուսուլման, կդիտվեն որպես ոչ մուսուլմաններ, եթե միայն նրանք վերականգնելով իրենց ազատությունը, իրենց սեփական կամքով չեն կատարի այն բոլոր ձևականությունները, որոնք անհրաժեշտ են իսլամն ընդունելու համար:
Պատերազմի ժամանակ Թուրքիայում մարդկանց նկատմամբ կատարված վայրագությունների չարիքն առավելագույն չափով քավելու համար օսմանյան կառավարությունը պարտավորվում է իր և օսմանյան իշխանությունների կողմից ցույց տալ ամեն տեսակ աջակցություն՝ 1914թ. նոյեմբերի 1-ից հետո անհետացած, առևանգված, ներկալված և ազատազրկված ամեն ռասայի և ամեն կրոնի մարդկանց որոնելու և ազատելու համար:
Տուժվածների՝ իրենց, նրանց ընտանիքների և նրանց մերձավորների բողոքներն ընդունելու, անհրաժեշտ հետաքննություններ կատարելու և վերջնական ձևով վերոհիշյալ անձանց ազատելու մասին որոշումներ հանելու գործում օսմանյան կառավարությունը պարտավորվում է դյուրացնել Ազգերի լիգայի խորհրդի կողմից նշանակվելիք խառն հանձնաժողովների գործողությունները:
Օսմանյան կառավարությունը պարտավորվում է հարկադրել, որ հարգվեն այն հանձնաժողովների որոշումները և ապահովվեն այս ձևով իրենց բոլոր իրավունքները վերականգնած անձանց անվտանգությունը ու ազատությունը:
Հոդված 144. Օսմանյան կառավարությունն ընդունում է լքված սեփականության (Emval-i-Metpuné) վերաբերյալ 1915 թվականի օրենքի, ինչպես նաև այդ օրենքի լրացումների անիրավացիությունը, և հայտարարում է դրանք վերացված և ուժը կորցրած ինչպես անցյալում, նույնպես և ապագայում:
Օսմանյան կառավարությունը հանդիսավոր կերպով պարտավորվում է հնարավորության սահմաններում նպաստել, որպեսզի իրենց օջախները վերադառնան և իրենց գործերը վերսկսեն օսմանյան այլազգի այն քաղաքացիները, որոնք 1914 թ. հունվարի 1-ից հետո գաղթել են գազանությունների հանդեպ ունեցած վախից դրդված, կամ արտաքսվել են բռնադատման որևէ այլ եղանակով: Օսմանյան կառավարությունն ընդունում է, որ օսմանյան հիշյալ քաղաքացիներին կամ նրանց համայնքներին պատկանող այն անշարժ և շարժական գույքերը, որոնք կարող են որոնելով գտնվել, ում ձեռքում էլ դրանք լինեն, պետք է որքան հնարավոր է շուտ վերադարձվեն (իրենց տերերին): Գույքերը վերադարձվելիս ազատ են լինելու որևէ պարտիքներից և սերվիտուտներից, որոնցով նրանք կարող էին ծանրաբեռված լինել, և վերադարձվեն առանցի որևէ հատուցման այժմյան սեփականատերերին կամ գործածողներին, բայց այնպիսի հայցերի պայմանով, որոնք այս վերջինները կարող են հարուցել նրանց դեմ, ումից նրանց այդպիսին ստացել են:
Օսմանյան կառավարությունը համաձայնվում է այն բանին, որպեսզի Ազգերի լիգայի խորհուրդը միջնորդ հանձնաժողովներ նշանակի բոլոր այն վայրերում, որտեղ դա կհամարվի անհրաժեշտ: Այդ հանձնաժողովներից յուրաքանչյուրը կազմված կլինի օսմանյան կառավարության մեկ ներկայացուցչից, այն համայնքի մեկ ներկայացուցչից, որն իրեն համարում է տուժված կամ որի անդամը իրեն համարում է տուժված, և Ազգերի լիգայի խորհրդի նշանակած նախագահից: Միջնորդ հանձնաժողովները կվարեն այն բոլոր հարցերը, որոնք նշված են սույն հոդվածում, և դրանք կլուծեն արագընթաց վարույթի կարգով:
Հիշյալ միջնորդ հանձնաժողովները օժտված կլինեն հետևյալ հրամանները տալու իշխանությամբ.
- անհրաժեշտ համարված ամեն տեսակ վերակառուցումների և վերականգնումների համար օսմանյան կառավարության կողմից բանվորական ուժ մատակարարելու մասին: Այդ բանվորական ուժը կհավաքագրվի այն տերիտորիայում ապրող ազգությանը պատկանող մարդկանցից, որտեղ միջնորդ հանձնաժողովը անհրաժեշտ է համարում հիշյալ աշխատանքների կատարումը:
- այն բոլոր անձանց մեկուսացումը, որոնք հետաքննությունից հետո կճանաչվեն որպես վայրագությունների կամ տեղահանությունների ակտիվ մասնակիցներ, կամ թե դրանց հարուցողներ. հանձնաժողովը կհրահանգի, թե այդ անձանց գույքի նկատմամբ ինչ միջոցներ պետք է ձեռք առնվեն:
- 1914 թ. հունվարի 1-ից հետո համայնքի՝ մահացած կամ անհետացած անդամներին պատկանած բոլոր գույքերի և ամեն տեսակ սեփականության վերադարձման մասին, ընդ որում այդ գույքերը և սեփականությունը պետության փոխարեն, կարող են վերադարձվել համայնքին:
- 1914 թ. հունվարի 1-ից հետո անշարժ սեփականության վաճառման կամ նրա նկատմամբ սեփականատիրական իրավունքների հաստատման ակտերը չեղյալ հայտարարելու մասին. այդ անշարժ գույքերի (այժմյան) տերերին վարձահատուցելու պարտականությունն ընկած կլինի օսմանյան կառավարության վրա, և առիթ չի հանդիսանա իրավունքների վերականգնումն ուշացնելու համար: Միջնորդ հանձնաժողովը, սակայն, կունենա շահագրգռված կողմերի միջև արդարացի համաձայնություններ հաստատելու իրավունք, եթե խնդրո առարկա սեփականության այժմյան տերը վճարել է որևէ գումար:
Օսմանյան կառավարությունը պարտավորվում է հնարավորության սահմաններում դյուրացնել հանձնաժողովի աշխատանքը և ապահովել նրանց որոշումների կատարումը, որոշումներ, որոնք կլինեն անբողոքարկելի: Այդ որոշումներին չի կարող հակադրվել օսմանյան դատական կամ վարչական իշխանությունների ոչ մի որոշում:
Մասն 9-րդ
ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ
Բաժին 2-րդ
ՊԱՅՄԱՆԱԳՐԵՐ
Հոդված 277. Թուրքիան ընդունում է, որ վերացված են և վերացված են մնում մինչև 1914 թ. օգոստոսի 1-ը կամ այդ օրից հետո և մինչև Ռուսաստանի կամ նախկինում Ռուսաստանի տերիտորիայի մի մասը կազմող զանազան պետությունների և կառավարությունների հետ, սույն Պայմանագրի ուժի մեջ մտնելու օրը, ինչպես նաև Ռումինիայի հետ 1916 թ. օգոստոսի 15-ից հետո և մինչև սույն Պայմանագրի ուժի մեջ մտնելու օրը կնքված բոլոր պայմանագրերը, կոնվենցիաները կամ համաձայնագրերը:
Մասն 11-րդ
ՆԱՎԱՀԱՆԳԻՍՏՆԵՐ, ՋՐԱՅԻՆ ՈՒՂԻՆԵՐ ԵՎ ԵՐԿԱԹՈՒՂԻՆԵՐ
Բաժին 2-րդ
ՆԱՎԱԳԱՆԱՑՈՒԹՅՈՒՆ
Գլուխ 4-րդ
ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ, ՈՐՈՆՔ ՃԱՆԱՉՈՒՄ ԵՆ ՈՐՈՇ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՈՐՈՇ ՆԱՎԱՀԱՆԳԻՍՏՆԵՐԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ
Հոդված 349. Թուրքիայի համար դեպի Միջերկրական ծովը և Էգեյան ծովը ազատ մուտք ապահովելու նպատակով նրան տրվում է տրանզիտի ազատությունը Թուրքիայից անջատված տերիտորիաներում և նավահանգիստներում:
Տրանզիտի ազատություն հանդիսանում է այն, ինչ սահմանված է (սույն Պայմանագրի) 328-րդ հոդվածում, քանի դեռ այդ առիթով կնքված չի լինի ընդհանուր (համընդհանուր) կոնվենցիա, որից հետո այդ ազատությունը կփոխարինվի նոր կոնվենցիայի որոշումներով:
Շահագրգռված պետությունների կամ վարչությունների միջև (կնքվելիք) առանձին կոնվենցիաները՝ ֆինանսական հանձնաժողովի համաձայնությամբ կսահմանեն, որչափ որ դա վերաբերվում է Թուրքիային, վերը տրված իրավունքների կենսագործման պայմանները և մանավանդ կկարգավորեն նավահանգիստների և նրանցում գոյություն ունեցող ազատ գոտիների օգտագործման եղանակը, միջազգային ծառայությունների և ուղիղ տոմսերին ու բեռնագրերին վերաբերող տարիֆների սահմանումը, նաև Բեռլինի՝ 1890թ. Հոկտեմբերի 14- կոնվենցիայի որոշումների և լրացուցիչ որոշումների կիրառումը, մինչև վերոհիշյալի փոխարինումը նոր կոնվենցիայով:
Տրանզիտի ազատությունը կտարածվի փոստային, հեռագրային և հեռախոսային ծառայություններ վրա:
Հոդված 351. Բաթումի նավահանգստի վրայով ազատ մուտք դեպի Սև ծովը տրվում է Վրաստանին, Ադրբեջանին և Պարսկաստանին, ճիշտ այնպես, ինչպես և Հայսատանին: Մուտքի այս իրավունքը կիրագործվի (սույն Պայմանագրի) 349-րդ հոդվածում նախատեսված պայմաններում:
Հոդված 352. (Սույն Պայմանագրի) 3-րդ մասի (քաղաքական դրույթներ) 89-րդ հոդվածում նախատեսված որոշման պահպանմամբ Հայաստանին Տրապիզոնի նավահանգստի վրայով տրվում է ազատ մուտք դեպի Սև ծովը. Մուտքի իրավունքը կիրագործվի 349-րդ հոդվածում նախատեսված պայմաններում:
Այդ դեպքում Տրապիզոնի նավահանգստում Հայասատանին առհավոտ, քանի որ ժամկետ չի սահմանված Ազգերի լիգայի կողմից, վարձակալության կհանձնվի մի տեղամաս, որը կդրվի 341-344-րդ հոդվածներում նախատեսված ազատ գոտիների ընդհանուր ռեժիմի տակ, որը նախանշված կլինի այդ պետությունից արտահանվող կամ ներմուծվող ապրանքների անմիջական տրանզիտի համար:
Նախորդ պարբերությունում նշված տեղամասի սահմանազատումը, նրա միակցումը գոյություն ունեցող երկաթուղիներին, նրա սարքավորումը, նրա շահագործման եղանակը և ընդհանրապես նրա օգտագործման բոլոր պայմանները, ներառյալ վարձավճարը, կսահմանեն այն հանձնաժողովի կողմից, որը կազմված կլինի Հայաստանի մեկ պատգամավորից, Թուրքիայի մեկ պատգամավորից և Ազգելի լիգայի կողմից նշանակված մեկ պատգամավորից: Այս պայմանները կարող են նույն կարգով վերանայլվել յուրաքանչյուր տաս տարին մեկ անգամ:
Ի վավերացումն, որի վերը հիշատակված լիազորներն ստորագրեցին սույն Պայմանգիրը:
Կազմված է Սևրում հազար ինը հարյուր քսան թվականի օգոստոսիւ տասին միակ օրինակով, որը ի պահպանություն կմնա Ֆրանսիական Հանրապետության կառավարության արխիվներում և որի վավերացված պատճենները կհանձնվեն ստորագրող Տերություններից յուրաքանչյուրին: