րէնի բարդ ու նուրբ ձեւերը, բայց լեզուն էր առնական
թափով, տարերային թարմութիւնով ու
անսպառ, դեռ չշահագործուած կարողութիւններով,
Լատիներէնի օրինակը ոչ միայն չի հերքում
լեզուի անքակտելի կապը ազգի հետ, այլ հակառակը
գալիս է հաստատելով, որ նոյնիսկ ամէնից
աւելի կատարեալ (ամէնից աւելի զինուած
ու տիբօրէն հաստատուած լեզուն անգամ չի կարող
պահել իր գոյութիւնը, եթէ զրկւում է սնունդից
ուզգային ստեղծագործութիւնից:
Լեզուի արժէքը հասկանալու համար, բաւական
է յիշել, որ ազգային պայքարը ամենամեծ
չափերով՝ լեզուային պայքար է: Երբ մի զօրեղ
ազգ ուզում է կլանել իրանից թոյլերին, ամենից
առաջ յարձակւում է լեզուի վրայ: Եւ երբ տանգի
ենթարկուած ազգը ուզում է պաշտպանել իրան,
ամէնից առաջ պատսպարում է լեզուն: Լեզուն
ու լեզուի հետ անմիջապէս կապուած դպրոցը,
գրականութիւնը, մամուլը, թատրոնը, -
ահա ազգային միջնաբերդը, ահա ազգային վէճերի,
յարձակման ու դիմադրութեան, գլխաւոր նիւթը։
Մինչեւ 18րդ դարի վերջի տասնամեակը աշխարհակալ
ազգերը չէին գիտակցում հարկաւոր
չափով լեզուի արժէքը ազգային կեանքի համար,
ինչպէս եւ մինչեւ ռամկավար կարգերի հաստատումը
պետութիւնները չէին գիտակցում ազգա–
