դասական կեանքի մէջ արտայայտուել է ազգային
կեանքը). կրօնական դաւանանքների ու եկեղեցիների
պատմութիւն. լեզուների պատմութիւն.
թուրքերի ու իրաւահասկացոզութիւննհրի
պատմութիւն. մշակութային պատմութիւն ընդհանրապէս
ու գեղարուեստի պատմութիւն մասնաւորապէս,-
ահաւասիկ այն պատմութիւնները,
որոնք գումարուելով՝ կազմում են ազգային
պատմութիւններ կամ ազզութիւնների պատմութիւն:
Ա՛յս պատմութիւնն է ահա, որ ծնունդ է տալիս
ազզերին, ձեւաւորում է, սնուցանուիմ ու ապրեցնում
ազզերը:
Ընդհանուր կեանքը անցեալում՝ իբրեւ օբեկտիւ
գործօն՝ ծնունդ է տալիս ֆիզիքական, հոգեկան
ու մշակութային նմանութեան, հետեւապես
եւ մերձաւորութեան ու մտերմութեան ազգ
կազմող մարդկանց մէջ, կապում է նրանց ընդհանուր
կարիքներով ու ընդհանուր շահերով: Միւս
կողմից, նոյն անցեալի գիտակցութիւնն ու յիշողութիւնը
իբրեւ սոբիեկտիւ գործօն՝ աւելի եւս
ամրացնում էր ազգային կապակցութիւնը: Պատմութիւնը
որ աղբիւրն է ազգային միութեան,
ինքն էլ իր հերթին՝ դառնում է մի նոր ազգային
տարր:
Տեսանք արդեն, թէ ինչ առարկութիւններ
կարելի է բերել պատմական տեսակէտի դէմ։
Բայց այդ առարկութիւնները կը վերնան, եթէ
