Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/156

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

Ահա երեք մեծ ազգ՝ անգլիականը, ֆրանսականը,
գերմանականը: Անժխտելիօրէն, սրանք ամէնից
աւելի քաղաքակրթուած ազգերն են այսօր,
քաղաքակրթութեան ռահվիրաներն ու առաջապահները:

Եթէ քաղաքակրթուելու հետ միասին թուլանալու
լինէին ազգային առանձնայատկութիւնները,
ապա ուրեմն սրանք պակաս «ազգային» պիտի
լինէին, քան աւելի յետամնաց (կամ պակաս
առաջադիմած) ազգերը — օրինակ՝ պարսիկները,
ռումանացիները, ռուսները: Արդեօք այդպէ՞ս է
իրականութեան մէջ. արդեօք անգլիացին պակա՞ս
չափով «անգլիացի» է, քան պարսիկը՝ պարսիկ,
ռումանացին՝ ռումանացի եւ ռուսը՝ ռուս։ Ճիշդ
հակառակը չէ՞ արդեօք իրականի մէջ։

Եթէ քաղաքակրթութիւնը տանէր դէպի ապազգայնացում,
այսօրուայ գերմանացին պակաս
շեշտուած գերմանացի պիտի լինէր, քան էին իր
պապերը,- որ նա աւելի քաղաքակրթուած
է։ Բայց այդպէ՞ս է արդեօք. մի՞թէ գերմանական
ազգը պակաս «ազգային» է այսօր, քան էր
Միջին դարերում կամ Վերածնունդի շրջանում,
— այսինքն՝ միթէ պակաս է արտայայտուած իր
ազգային դէմքը, պակաս բարձը է ազգային
գիտակցութիւնը... ճիշդ հակառակը չէ՞ արդեօք:

Եթէ յարատեւ ու սերտ շփումը - քաղաքակրթութեան
զարգագման հետ միասին - տանում
է անհրաժեշտօրէն դէպի ձուլում, ապա ու–