Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/227

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

խիստ պահանջը, անխորտակելի բնազդը. նոյն
վերացական, զուա ուղեղային տրամաբանութիւնը,
միշտ արթուն bon sensը եւ ոուր, փայլուն
espritն, ապա՝ կանոն, հաշիւ ու արհեստ՝
փխարէն ազատ ու անզուսպ ստեղծագործութեան,
վարպետական ձեւաւորում փոխարէն կեանքի
տարերային անկանոնութեան, ակադեմիական
գեղեցկութիւն փոխարէն գեղանկարի, սրամտութիւն
ու սրախօսութիւն փոխարէն կոմիզմի, կոմիզմ
փոխարէն հումորի, հռետորական պարոս
փոխարէն հոգու աղաղակի...

Ինչ խօսք, որ այս հիմնական գծերը արտայայտւում
են շատ տարբեր ձեւերով տարբեր հեղինակների
գործերի մէջ (ժամանակը, դպրոցը
ու հեղինակի անհատականութիւնը գունաւորում
են իրանց յատուկ գոյներով ազգային տիպը).
բայց էականն այն է, որ տիպը կայ եւ ընդհանուր
է բոլորի համար։ Ուշադրութիւն դարձրէք, որ
մեծ ռոմանտիկ Հիւգոն՝ ռոմանտիկական պարոքսիզմի
գագաթնակէտին իսկ՝ մնում է հոգու
խորքում նոյնքան զգաստ ու սառն որքան զգաստ
ու սառն են դասական Կորնելն ու naturaliste
(բնութապաշտ) Զոլան:

Ի՜նչ մեծ ու բնորոշ տարբերութիւն, եթէ
համեմատութեան դնէք անգլիական գրուածքների
հետ... Նոյնքան բնորոշ ու մեծ, որքան է
տարբերութիւնը Վերսայլի պալատի ու Վինձորի
ամրոցի միջեւ կամ Տիւլրրիի պարտէզի ու Լոնդոնի
Հայդ—պարքի միջեւ: