(թո՛ղ որ ըմրոստացնի, պաշարելով) — Ֆրանսերէնում
վերածուել է մի շարք չոր ու ցամաք
դատողութիւնների, շատ խեղճ ու շատ անզօր:
Հանճարեղ ու խիզախ պարադոքսների փոխարէն
- պարադոքսների, որ այնքան մօտ են գերագոյն
ճշմարտութեան — ֆրանսերէն թարգմանութեան
մէջ ընթերցողը գտնում է միայն ողորմելի
սոֆիզմներ, պարապ մտքի պարապ մարզանք:
Բառերը նոյնն, բայց խօսքը շատ տարբեր
է... Եթէ թարգմանիչը (մոռացել եմ անունը)
ունենար կարճկանցի Խուդոյի նրբազգածութիւնը,
անպատճառ պիտի ձգէր գործը կիսկատար,
պիտի մտածէր՝ յուսահատ. չէ՛, այսպէս
չէ... ֆրանսերէն չի ասուի:
Ռուս է Տոլստոյր, ռուսերէն է մտածում եւ
իր միտքը արտայայտելու համար պէտք է
ռուսերէն լեզուն, - ֆրանսերէնն անզօր է:
Խտացնում եմ, անշուշտ: Իրականութիւնը
ճշդօրէն ներկայացնելու համար՝ մի շարք ուղղումներ
ու վերապահումներ պէտք է մտցնէի
խօսքիս մէջ: Բայց մասնակի ուղղումները չէին
խախտի հիմնական փաստի ոյժը - այն, որ լեզուները
անթարգմանելի են:
Եւ սա շատ հասկանալի է, - ուզում եմ ասել
շատ հասկանալի է ինձ համար: Եթէ ես
ճիշդ եմ ըմբռնել ազգի եւ լեզուի էութիւնը, եթէ
ազգային հալածական անհատականութիւնը ունի
իր ինքնատիպ հոգեբանութիւնը եւ եթէ լեզուն
