կան, անշուշտ, որոնց ոյժն ու տարածողութիւնը
անսահման չէ։
Մարդը ունի ընտանեկան ու թայֆայական,
իսկ զարգացման բարձր աստիճանների վրայ՝
նաեւ ազգային ու պետական բնազդ (կամ գիտակցութիւն).
բայց «Հանուր—մարդկայնական»
բնազդ չունի նա: Նրա աչքը այդքան հեռու չի
տեսնում, նրա եսականութիւնը չի հասնում այդ
լայն սահմաններին, հետեւապէս եւ անելիքը չի
կարող պայմանաւորուել՝ իր շրջահայեցողութիւնից
դուրս գտնուած՛ նպատակներով կամ կարիքներով:
Մարդկութեան ներկայ ու ապագայ կարիճների
հոգսը չէ, անշուշտ, որ պահում է ինձ ազգութեան
մէջ:
Բայց ազգը պէտք է նաեւ ինձ, իմ սեփական
եսը հաստատելու համար:
Ու ապա, ազգութեան հետ ես կապուած եմ
շատ աւելի անմիջականօրէն, շատ աւելի սերտ
ու դիւրըմբռնելի կապերով: Ես ապրում եմ ազգի
հետ ու ազգի մէջ - շատ աւելի զգալիօրէն,
քան մարդկութեան հետ ու մարդկութեան մէջ։
Ազգը շատ աւելի սահմանափակ ու շատ աւելի
կոնկրետ հաւաքականութիւն է, քան լայնատարած,
անտեսանելի, անդիմագիծ «մարդկութիւնը»:
Ազգը իմն է ու ես՝ իրենը, մեր կարիքներն
ու շահերը ընդհանուր են ու յաճախ անբաժանելի։
