Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/291

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

տիկանական, տնտեսական կամ օրէնսդրական
ճնշումների — ռուսական գրականութիւնը գար
խեղդելու հայկականը սա եւս կը լինէր կորուստ,
անպայման կորուստ։

Որովհետեւ այն հանգամանքը, թէ ռուսականի
հետ համեմատած հայ գրականութիւնը
պակաս ուժեղ ու պակաս հարուստ է — դեռ ապացոյց
չէ, թէ նա ինքնըստինքեան անկենսունակ
է, անպէտք ու անարժէք, անպտուղ... Եթէ
այս ճամբու վրայ կանգնելու լինէինք, պէտք է
մահուան դատապարտէինք նաեւ ռուս գրականութիւնը,
որովհետեւ սա եւս իր հերթին պակաս
զօրեղ ու պակաս հարուստ է անգլիականի
հետ համեմատած:

Համամարդկային տնտեսութեան ու յառաջդիմութեան
տեսակէտից, հայ գրականութեան —
ուրեմն եւ հայ լեզուի, ուրեմն եւ հայ ազգի
մահը ողջունելի կը լինէր այն դէպքում միայն,
երբ նա սպառած լինէր իր բոլոր կարողութիւնները,
ստեղծագործելու ամբողջ ընդունակութիւնը
եւ իբրեւ մի պարազիտ քաշ—տալիս լինէր
կէս—կենդան գոյութիւն։ Կենդանի դիակներ կամ
դիակացած կեանքեր հարկաւոր չեն մարդկութեան —
եւ իսկ դիակներին իրենց — ու որքան
շուտ յանձնուած հողին — այնքան լաւ:

Ազգերը անմահական չեն: Եւ եթէ մի ազգի
մահուան պատճառը իր իսկ ներսից է — ասենք՝
օրգանական է, — ոչ վրդովուելու, ոչ էլ ցաւե–