Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/303

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

Անհերքելի է, սակայն, որ անիշխանական
ապագայի հնարաւորութիւնները ենթադրում է
այնպիսի խոր, այնպիսի արմատական փոփոխութիւններ
թէ մարդու անհատական հոգեբանութեան
եւ թէ գոյութիւն ունեցող ընկերային
փոխյարաբերութիւների մէջ, որ պետութիւնների
իրաւասութեան աստիճանական սահմանափակամը
կատարլում է շատ դանդաղօրէն եւ ի սպառ վերացումը
պահանջելու է շատ երկար ժամանակ:
Եւ ինչ հեռանկարներ էլ գուշակի կամ ծրագրի
ապագայի համար անիշխանականը, անհերքելի է,
որ պատմական ներկայ շրջանում պետութիւնն է
- ու միայն պետութիւնը - որի մէջ կարող է
մարմնանալ - գէթ մասամբ — քաղաքացիի ու
ազգի Հայրենիքը։

Ասում եմ՝ գէթ մասամբ, որովհետեւ անցեալ
ու ներկայ պետութիւններից եւ ոչ մէկը չի
եղել իսկական ու լրիւ Հայրենիք պետութիւնր
կազմող բոլոր անհատների ու ամբողջ ազգի համար:

Պետութեան կազմի մէջ լինելը - ինքնըոտինքեան -
դեռ չի նշանակում տէր լինել այդ պետութեան,
ուրեմն, եւ չի նշանակում՝ Հայրենիք
ունենալ: Պետութիւններ կազմող ազգերն ու
մարդ—անհատները միշտ բաժանուած են եղել
եւ դեռ այսօր էլ մնում են բաժանուած - երկու
տարբեր դասերի, իշխողների ու իշխուածների,
իշխանութեան տէրերի ու իշխանութեան ենթա–