Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/309

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

է ասել առանց չափազանցութեան, որ քաղաքակիրթ
երկրներում քաղաքացին շարունակ ապրում
է ու շնչում պետական լեզուի մթնոլորտի
մէջ:

Արդ՝ պետական լեզուն իշխող ազդի լեզուն է։

Սա շատ բնական է: Բայց այն մի հատիկ
հանգամանքը արդէն ինքնըստինքեան նոյնիսկ
անկախ պետութեան ցանկութիւնից ու դիտաւորութիւններից՝
բացառիկօրէն արտօնեալ դրութեան
մէջ է դնում իշխող ազգութիւնը ի հաշիւ
իշխուածների, նրա լեզուին տրւում է գործադրութեան
մի շատ կարեւոր ասպարէզ, որից միւս
լեզուները մնում են զուրկ: Իսկ գործադրելու
անհրաժեշտութիւնը բնականօրէն տանում է
դէպի զարգացում — ինչպէս եւ անգործադրութիւնը
կամ սահմանափակ գործադրութիւնը տանում
է դէպի անկում, — որովհետեւ կարիքը ամէն մի
ստեղծագործութեան հիմնական պայմանն է,
նրա գլխաւոր խթանը:

Հայաստանի Հանրապետութեան հաստատման
օրից, շատ կարճ ժամանակամիջոցում, հայ
լեզուն մտաւ զարգացման այնպիսի մի շրջանի
մէջկ, որը դարեր շարունակ մնում էր փակ իրեն
առջեւ: Հայաստանցի հայը հարկադրուած է մշակելու
իր լեզուն, որովհետեւ այդ լեզուով
պէտք է վարէր իր պետական կեանքը: Օրէնքներ
սահմանադրէր, մեղադրէր ու պաշտպանէր դատական
ատեաններում, բանախօսէր պետական