սիստեմը, քաղաքական ինտրիգները, այդ ինտրիգները
սերմանող դիւանագիտական մարմինները
ու սրանց քամակում կանգնած բանակները,
քանի գոյութիւն ունի այս ամէնը, պետութեան
ծաւալը, նրա ֆիզիքական կշիռը՝ է ու կը մնայ
եթէ ոչ բացարձակօրէն վճռական՝ յամենայն
դէպս խիստ կարեւոր գործօն:
Հասկանալի է, թէ ինչո՛ւ:
Պետութիւնները անընդհատ պայքարի մէջ են
իրար հետ եւ պայքարը — քանի դեռ չկայ
միջպետական ոչ մի սանձահարող ոյժ — յանցում է
վերջին հաշուին պատերազմի, լուծւում է զէնքով,
յօգուտ աւելի լաւ զինուածի: Իր խօսքը լսելի
անելու, իր շահերը պաշտպանելու եւ գոյութիւնը
ապահովէլու համար, պետութիւնը
պէտք է պատկառանք ներշնչի հարեւաններին,
պէտք է միշտ պատրաստ լինի կասեցնէլու ամէն
մի ոտնձգութիւն, յետ մղելու ամէն մի յարձակում,
ապա նաեւ պէտք է ընդունակ լինի ինքն
եւս սպառնալու:
Պաշտպանուելու ու սպառնալու, իր կամքը
արժեցնելու ու իրաւունքները յարգել տալու համար,
պետութիւնն ունի իր տրամադրութեան
տակ բազմազան ձեւեր ու միջոցներ: Սրանց մէջ
ամենից տարրականը, ամենից բիրտը, բայց եւ
ամենից ազդուն ու յաճախ անփոխարինելին ռազմական
կարողութիւնն է, զօրեղ բանակը: Պետութիւնը
պէտք է զինուած լինի, այլ կերպ չի կա–
