չի կարող ապրել առանց պետական կազմակերպութեան:
Բայց սխալ կը լինէր եզրակացնել,
թէ ուրեմն, Ազգն ու Պետութիւնը, ազգային
կեանքն ու պետական կեանքը — անբաժանելի
են միմեանցից, անկարելի մէկը առանց միւսի:
Սրանց սերտ կապակցութիւնը հետեւանք է միայն
քաղաքական որոշ պայմանների, որոշ կացութեան:
Տարբեր պայմանների մէջ կապը կարոզ
է թուլանալ կամ ի սպառ վերանալ, որովհետեւ
ըստ էութեան տարբեր բնոյթի ու տարբեր
արժէքների երեւոյթներ են Ազգն ու Պետութիւնը:
Ազգը դրական երեւոյթ է ընդհանրապէս ու
անպայմանօրէն, մինչդեռ պետութիւնը — գաղափարի
ներկայ իմաստով — բացասական երեւոյթ
է ինքնըստինքեան, չարիք է, թէեւ անհրաժեշտ
որոշ պայմանների մէջ՝ վատթար չարիքների
առաջն առնելու համար: Ազգը իբրեւ
պատմա—մշակութային դաս ու մշակոյթի գործօն՝
պէտք է մարդկութեան միշտ, ամէն պարագաներեն
մէջ, մինչդեռ Պետութիւնը պէտք է մինչ
այն ժամանակ միայն, քանի դեռ չի գտնուել ու
չի իրականացել աւելի բարձր կարգի քաղաքական
կազմակերպութիւն: Հոգեկան արժէքներ
ստեղծագործելու համար չկան ու հեռանկարումըն
էլ չեն պատկերանամ ուրիշ հաւաքականութիւններ,
որ կարողանային փոխարինել ազգերը,
մինչդեռ արդէն այսօրուանից դժուար չէ նախա–
