Էջ:Ազգ և հայրենիք, Յովհաննէս Քաջազնունի.djvu/52

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

պէտք է գիտնանք կանխապէս թէ ինչ է ինքը «ազգ»ը...
Այսպիսով ընկնում ենք անելանելի շրջանի
մէջ եւ «ազգ»ը բացատրելու համար չենք կարող
դիմել «ազգային պատմութեան», որովհետեւ
այդ պատմութիւնը բնորոշելու եւ սահմանելու
համար պէտք Է նախ բնորոշենք ու սահմանենք
«ազգ» գաղափարը:

Իսկ եթէ «պատմութիւնը» հասկանանք իր սովորական
իմաստով — այնպէս, օրինակ, ինչպէս
աւանդւում է այդ գիտութիւնը դպրոցներում եւ
արձանագրուած է բազմահատոր գրքերի մէջ
մեզ հետաքրքրող հարցին պատասխան չենք գտնի
այնտեղ:

Դպրոցական պատմութիւնը էապէս պետութիւնների
պատմութիւն է (լաւագոյն դէպքում —
եւ այն էլ մասամբ միայն - ժողովուրդների
պատմութիւն): Այդ գիտութիւնը տեղեկացնում է
մեզ թէ ի՞նչպէս են կազմուել, բարգաւաճել ու
զօրեղացրել կամ կազմալուծուել ու քանդուել
պետութիւնները, լաւագոյն դէպրքւմ՝ ի՞նչպէս են
ապրել այդ պետական շրջանակների մէջ ժողովուրգները
(ժողովուրդները, բայց ոչ ազգերը):

Ընդհանուր կեանք, ընդհանուր յիշողութիւններ...
Այո՛, բայց ի՞նչ կարգի կեանք եւ ի՞նչ
կարգի յիշողութիւններ:

Հրեաները դարերով շատ ընդհանուր ու
անմոռանալի յիշողութիւններ են ունեցել սպանացիների
եւ լեհերի հետ։ Բայց այդ յիշողու-