Մենք յաճախ չենք կարողանում սպառող կամ
գէթ գոհացուցիչ բացատրութիւն տալ նոյնիսկ
մեզ լաւ ծանօթ ֆիզիքական երեւոյթներին, որ ի
հարկէ շատ աւելի տարրական են, պարզ ու դիւրըմբռնելի,
քան ընկերային կարգի երեւոյթները:
Օրինակ, մենք չենք կարող բացատրել, թէ ի՞նչ
է ելեկտրականութիւնը, բայց գիտենք ու չենք
կասկածում, որ ելեկտրական ոյժը գոյութիւն ունի:
Գիտենք ու չենք կասկածում, որովհետեւ ամէն
օր տեսնում ենբ նրա բազմազան արտայայտութիւնները,
գործ ունենք հետը ել նոյնիսկ
կարողանում ենք ծառայեցնել մեր օգտին:
Անգլիական ազգը գոյութիւն ունի: Սա մի
փաստ է, որ անկարելի է հերքել, միանգամայն
անկախ նրանից, թէ որքան լրիւ է, բաւարար ու
գոհացուցիչ մեր ունեցած հասկացողութիւնը ազգութեան
մասին: Կարելի է կասկածի ու վէճի առարկայ
անել, թէ գոյութիւն ունե՞ն բուրգական,
բրետոնական, բոշայական կամ հրէական ազգեր,
— այսինքն՝ կազմո՞ւմ են արդեօք քուրդերը, բրետոնները,
բոշաները կամ հրեաները այն ուրոյն
հաւաքականութիւնները, որ «ազգ» է անուանւոլմ:
Այստեղ կարող են հանդէս գալ հասկացողութիւնների
խոշոր տարբերութիւններ, բայց
անգլիական ազգի գոյութիւնը անվիճելի է։ Կարելի
է հարցնել, թէ պէտք է արդեօք հաշուել
անգլիական ազգի մէջ նաեւ սկովտիացիներին ու
