Էջ:Ախալցխայի և Ախլքալաքի գավառների 1918-ի ինքնապաշտպանությունը.djvu/4

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Կարնո գաղթականությունից առաջ Ախալցխայում 1833-ի մարդահամարի համաձայն ապրում էին՝ 411 հայ ընտանիք (385 ընտանիք կաթոլիկ հայեր, 26 ընտանիք լուսավորչական հայեր), 44 ընտանիք՝ վրացի, 117 ընտանիք՝ հրեաներ և 24 ընտանիք թուրքեր[1]:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրյակին Ախալցխայի գավառն ունեցել է 189 գյուղ՝ 72.051 բնակիչով, Ախալցխա քաղաքը և Աբասթուման առողջարանը՝ 23.924 բնակիչով։ Գավառում ապրել են 95.975 բնակիչ: 1913-ի տվյալներից են վերցված այս թվերը: Ախալցխայի գավառը ազգային կազմով բազմազգ էր: Բնակչության մեծամասնությունը թուրքերն էին (56,100 մ.), նրանցից քաղաքում ապրում էին ընդամենը 26 մարդ:

Գավառի հայերը թվաքանակով երկրորդն էին (28.000 մարդ), որոնցից 18.000-ն ապրում էին Ախալցխա քաղաքում (քաղաքի բնակչության մոտ 80 %-ը), իսկ 10.000-ը գյուղերում: Գավառում ապրում էին 9500 վրացիներ, որոնցից 7500-ը՝ գյուղերում, 2000-ը՝ քաղաքում։ Քաղաքում ապրում էին նաև 3000 վրացախոս հրեաներ։ Քաղաքի բնակչությունը 23.924 մարդ էր։

Գավառի գյուղերում ապրում էին նաև մուսուլման քրդեր[2]:

ԱԽԱԼՑԽԱՅԻ ՇՐՋԱՊԱՏՈՒՄԸ ՄԵՍԽԵԹԻ ԹՈԻՐՔԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ

1917-ի նոյեմբերի 15-ին կազմակերպվեց Անդրկովկասյան կոմիսարիատը և փաստորեն Անդրկովկասն անջատվեց Խորհրդային Ռուսաստանից։ Երկրամասում ստեղծվեց ծանր ու բարդ իրավիճակ: Ազգային կուսակցությունների վարած ներհակ գործողությունների հետևանքով ազգամիջյան հարաբերությունները խիստ սրվեցին: Արտակարգ ծանրացավ երկրամասի քրիստոնյաների (վրացիների և հատկապես հայերի) վիճակը, երբ ռուսական

  1. Տե՛ս Հ. Ս. Էփրիկյան բնաշխարհիկ բառարան Հ. Ա. Վենետիկ
  2. Տե՛ս Կ. Գ. Ղաֆադարյան, «Ախալցխայի 1917—1918 թթ. ինքնապաշտպանական կոիվները» «Բանբեր Հայաստանի արխիվների», 1988 թ. 1, էջ 143)