Էջ:Գիրք Որդիական, Թորոս Թորանեան.djvu/75

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

րանը, Արտաւազդը։ Անհրաժեշտ էր գիտնալ Մեսրոպ
Մաշտոցը, գիտնալ Խորենացին, տակաւին Նարեկացին ու
Շնորհալին։ Ուսումնասիրել Բագրատաունիներն ու Ռուրինեանները,
նաեւ Օսմանցին։ Ճանչնալ անհրաժեշտ էր հայ
ֆետային, Անդրանիկը եւ մեր օրերը, իմանալ, նախագծել
գալիքը, եւ իմացնել զայն ուրիշին, ապա՝ ուրիշներուն
ալ ձեռքէն բռնած՝ մենք մեզ տանիլ ապագային:

Բայց ուր էր մեր ոյժը։ Ինչպէս կրնայինք մէկտեղել
մեր ոյժերը, բոլոր, բոլոր ոյժերը: Մենը շատ արիւն
հեղած էինք, ալ կորսնցնելու չէինք: Ուրկէ՞ կանցնէին
մեր մէկտեղումի ճանապարհները, ո՞ր միջօրէականներէն...
Կորսուած արիւնը չէր վերադառնար: Սակայն կորսուած
հողը պէտք էր վերադառնար շալակն առած Արարատը
ու միանար մոխիրներէն յառնող այս ափ մը հողին...

Բայց որոնք էին ճանապարհները։ Սփիւռքը որքանո՞վ
գիտակից էր այս թէզին, որ պէտք էր դադրէր թէզ
ըլլալէ ու դառնար առօրեայ գործ, հետապնդում, իրագործում:

Պարոյրը կը խօսէր ու կը խօսէ՜ր...

Պարոյրը այդ գիշեր լացաւ իր դրած հարցերուն
ահաւորութեանը դիմաց: Ես ցնցուած էի: Հայոց մեծ բանաստեղծը
լա՞ր, այդ ալ ի՞մ, անծանօթի՞ս ներկայութեան...

— Սիրելի՛ Թորոս, — ըսաւ Պարոյր յանկարծ, –
սա յուսահատութեան լար չէ։ Ասել եմ, կրկնում եմ, վախճանը
միշտ էլ սկիզբ է եղել մեզ համար: Նորից այդպէս կը
լինի: Իմ խօսածը կարելիի մասին է, որ կարելի պիտի լինի
կարելիութիւնը ըմբռնողներին, որ իրար մօտ գան, ոչ թէ
կենարներ խմելու, ճառեր ասելու, այլ կարելի ճարը գտնելու
համար...

Էդ, ոնց են երգում մեր եկեղեցիներում ցորենի մասին,
լաւ չեմ յիշում, շատ սիրուն է հնչում.— մինչեւ որ
ցորենը չընկնի հողի մէջ, չի կարող նորից ծաղկել ու մէկի
տեղակ տալ 30—60—100 հատիկ...:

Չիմացանք է, երբ բացուեցաւ առաւօտը։ Միայն
լսեցինք ոտնաձայն մը. Նելլին Էր։ Սեւակին կինը։