հաւատարմութեամբ դար ու դարեր ծառայել ենք անգամ
մեր թշնամիներին... Նրանք կոտորել են, մենք կառուցել
ենք։ Նրանք բնաջնծել են մեզ, իսկ մենք նրանց տուել ենք
ճարտարապետական կոթողներ։ Նրանք ստրկացրել են
մեզ, մենք նրանց համար ստեղծել ենք թատրոն: Շան նման
հաւատարիմ ծառայել ենք։ Ծառայե՛լ ենք։
Այն ինչ, շուն լինելու փոխարէն պիտի կատո՛ւ լինէինք,
ու ցոյց տայինք մեր ճանկե՛րը ։ Ահա ա՛յդ է, որ
չենք արել։ Ահա թէ ինչն է խեղճացրել մեզ։ Ինչը....
Ի՜նչ գիտնայինք այն ատեն, որ քանի մը տարի ետք ,
մեծ բանաստեղծն ու իր կինը զոհ պիտի երթային աներեւակայելի
արկածի մը, այդ գիւղի ճանապարհին ու պիտի
թաղուէին հայրենէ գիւղի այն ծառերուն տակ, որոնք
իրենց ձեռնասուններն էին...
Ի՜նչ իմանար հէք Պարոյրը, որ ինք, գիւղի զաւակդ
պիտի դառնար այլապէս գիւղի յաւիտենական բնակիչ, ու
մենք, երբեմնի ուսանողներ, ուխտագնացութեան պիտի
երթայինք մինչեւ Չանախչի — Սովետաչէն, համբուրելու
համար այն հողը, ուր կը հանգչին իր աճիւնները։
Պարո՛յրը...
Հազար յուչ կարելի է պատմել Պարոյրի մասին...
Ահա Պարոյրը ելոյթ կունենայ Սայեաթ Նովայի
աղբիւր—յուշարձանով զարդարուած պարտէզին
Օփերայի մօտիկ։ Ծովածաւալ բազմութեան մը դիմաց,
կը խօսի ան Մեսրոպի մասին, Մեսրոպեանով։
Ահա՛, Այբ, Բեն, Գիմի մեծղի կոթողը Օշականի
ճամբուն վրայ, հոն, որպէս Բեհեստունեան քարաժայռ,
սեւ կրանիթը բացուած է որպէս գիրք, ուր արձանագրւած
են Պարոյրին խօսքերը։
Ամէնուր է Պարոյրը, Լոռիէն մինչեւ Մեղրի... ու
մինչեւ ամենէն հեռաւոր անկիւնները Սփիւռքի։
Ահա՛, Հալէպի մէջ, ընկերս՝ Գալմաճեան Յովհաննեսբ,
զոյգ մանչ զաւակներ ունեցաւ ու կոչեց զանոնք
Պարոյր եւ Սեւակ:
Պարոյրը մեր կաթողիկէն էր: Մեր նոր Մեսրոպը։
Մեր նոր կոմիտասն էր ու նաեւ Անդրանիկը մեր նոր։
