օրէն դարձաւ սիրերի ու փնտռուած դէմք մը ամենուն համար:
Հայաստանի անպաշտօն դեսպանն էր Լիբանանի մէջ
եւ սփիւռքի սրացաւ բանբերը Հայաստանի մէջ։ Յաճախ
Երեւանի մէջ երբ կայցելէի Սայեաթ Նովա փողոցին վրայ
գտնուող էր բնակարանը, կը կրկնէր.
— Սփիւռքը չատ անելիք ունի: Շա՜տ, Ձեր մօտ,
առանձին վերցրած, մեծ է թիւը հոյակապ մարդկանց։
Բայց իրար չեն հասկանում: Երանի թէ միայն չհասկանային։
Իրար բզկտել են ուզում: Մի հարցնող լինի, որ բզկտեն
իրար, ո՛վ է լինելու շահողը։
— Այստեղ հարցը չի վերջանում։ Մէկ—մէկ էլ ըսփիւռքի
հայ մարգերը իրենց բանսարկութիւնները խօսքով
ու գրչով փոխադրում են հայրենիք, հասցնում ղեկավար
մարդկանց ականջին. ստեր, որոնց վրայ խաշած հաւի ծիծաղն
է գալիս: Ախր ո՛ւմ են պէտք այդ քսութիւնները, ո՛ւմ
են պէտը։ Ափիւռքը իր արժանապատուութիւնը պիտի ունենայ:
Հայրենիքը ցաւակից է ձեզ, օգնութեան կը հասնի
իր ուժերի ներած չափով: Իսկ իր ուժերը աւելանում են,
այդ մասին ոչ մի կասկած: Սփիւռքի համար հարցերի
հարցը Սփիւռքի զօրանալն է, կազմակերպուելն է, ուժերը
հունաւորելն է։ Դա պէտք է լինի առանձին գաղութներում
եւ գաղութից—գաղութ։ Այդ լարումից օգտուողը կը լինի
Ազգը: Ե՛ւ մենք ե՛ւ դուք։
Կը տառապէր սիրտի պսակաձեւ անօթներու նեղութենէն:
Տագնապը տագնապէն կը յաջորղէր: Լաւ չէր սիրտի
մկաններուն սնուցումը, բայց զինք կը տեսնէինք միշտ
իր պաշտօնին գլուխը — Եղիշէ Չարենցի անուան Գրականութեան
թանգարանէն մէջ։
Ամառ մը, գացած էի Նիս, Ֆրանսա, ու հանդիպած
Ռուբէն Զարդարեանի այրիին։ Նիսէն Երեւանդ թանգարանին
համար նուէր բերած էի Տիկ. Զարգարեանի խնամքով
պահած հարսանեկան հագուստը — Խարբերդի
գործ:
Տեսնելու բան էր Հասրաթեանին ուրախութիւնը։
Մարդերը իրեն կապելու մասնաւոր յատկութիւն մը
ունէր ան։ Իր տունին մէջ պիտի հիւրասիրէր սփիւռքէն
հայրենիք եկած իրեն ծանօթ եւ անծանօթ մտաւորական–
