Էջ:Երկիրներ եւ մարդեր, Թորոս Թորանեան.djvu/376

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

էրեւան ապրած եօթ տարիներուս ընթացքին քիչ է ըսել եօթանասուն անգամխօսած եմիր հետ:

Շիրազ, անուն մր, որ ինքնին բանաստեղծութիւն կը նշանակէ, թարմութիւն կը նշանակէ, մխացող սիրտ կը նշանակէ, փիլիսոփայութիւն կը նշանակէ։

Այս բոլորով հանդերձ, թէք Հայաստանի, թէ/ Սփիւոքի մէջ գտնուե­ցան ու կը գտնուին մարդիկ, որոնք Շիրազը չսիրեցին, չեն սիրեր։ Իրենց գործն է։ Աստուած օգնէ այդպիսիներուն; Ես, դժբախտաբար, ճանչցած եմ այդպիսի մարդիկ հոն ու հոս։

Այդպիսիները, Շիր աղին համար մերթ կիսեն աշուղ է, մերթ կիսեն գիժ է, մերթ ալ կը կրկնեն, թէ Շիրազ ինքզինք կը կրկնէ ու կը չարաշա <է մեր ժողովուրդին աղգային զգացումները անդադար գրելով Սիսի ու Մասիսի մասին, Արարատի մասին։

Ահա գացած եմ Շիրազի Լենինեան պողոտային նայող տունը։ Նստած կը խօսակցինք։

Շիրազ, կիսեմ, արդեօք դուն աշո^ւղ ես։ Ոմանք այդպէս կ 1արտայայտուին։

Շիրազը ինծի անուններ կու տայ Թիֆլիսէն։ Մէկ, երկու, երեք, չորս անուն։ եր հարցնէԱյս մարդկանց ճանաչո^ւմ ես։

Ոչ, կ իսեմ, չեմ ճանչնար։

Ասոնք, կր շարունակէ Շիրազ, 19րդ դար ու վերջաւորութեան եւ քսաներորդ դարու առաջին տասնամեակին, Թիֆլիսի մէջ ճանչցուած էին որպէս հայ բանաստեղծներ եւ մեր հանճարեղ Թումանեանին մասին խօսելով կիսէին, թէ Թումանեանը բանաստեղծ չէ, աշուղ է։ Ու ահա այսօր դու այդ բոլորին չես ճանաչում, իսկ Թումանեանը քո գլխի թագն է։ Ով այսօր ինձ աշուղ է ասում, վաղը չի յիշուելու, իսկ Շիրազը պաշտուելու է Թումանեանի նման։

՝Իեզ գիժ կիսեն, Շիրազ, ինչո^ւ:

Ես, գի^ժ։ Եթէ մէկ-մէկ գժւում եմ, այդ իմ ժողովրդի ցաւերից է։ Ա*յ, ուզում եմ արտասահման գնալ ու չի ստացւում։ Ասում են այդ թոլսրը նրա համար, որ ես գիժ եմ, բաց բեր ան եմ, կարող եմ լեզուիս եկածը խօսել։

Միթէ** չեն հասկանում, որ ես խելքս հացիս հետ չեմ կերեր Թող փորձեն, փորձն է գիտութեան մայրը։ Ղ՝նամ ու Սփիւռքի հայութիւնր առաւել կապեմ Խորհրդալին Հայաստանին։ Ով չի իմանում, թող իմանայ, որ Աեւանն է Վանայ ծովի փրկութեան ճամբան։ Արագածն է Արարատը փրկելու։ Արաքսն է Արածանին փրկելու, Երեւանն է էրզրումր փրկելու։ ՈւրԻւ Ի՜ նւ ասեմ։

Շիրազ, կիսեն դուն ինքզինքդ կր կրկնես: