«Աղա Նազար,
Հար վուրանդա զրխի ազարն։
(Աղա Նազար,
ամեն զարկելիս՝ ջարդում է քառասունին)։
Վրաց<ական>,
«Չեմի սախելի արի Փասիա
Էրթի կուլաշի մոկլա ասիա»։
(Իմ անունն է Փասիա,
Մի զարկով ջարդում եմ հարյուրին)»։
Այստեղ արված են նաև հիշյալ երկտողի թումանյանական մշակումները․
«էստեղից անցավ Խլնքոտ Նազար,
Որ մի զարկելով՝ փռում է հազար»։
Այս տարբերակը չի բավարարել Թումանյանին, և նա մշակման հաջորդ փուլում ավելի է շեշտում երգիծական վերաբերմունքն իր հերոսի նկատմամբ,
«Հե՛յ, մերդ մեռնի, Խլ<նքոտ> Նազար,
Որ մի զարկելով՝ փռում <ես> հազար․․․»։
Տպագրվում է ԱՀ–ից։
1918
ԿԻԿՈՍԻ ՄԱՀԸ
(էջ 246, 697)
Առաջին անգամ՝ Հսկ 1913, № 4, էջ 98–100, Հայ ժող. հեքիաթ ենթավերնագրով, այնուհետև՝ Լ II, 1920, էջ 25–28 և Լ II, 1921, էջ 25 – 28, ապա՝ Եժ 111, 197–200։
Ինքնագիրը մեզ չի հասել։
Պահպանվել է «Հասկերում» տպագրված բնագրի ինքնագիրը (վերջից՝ թերի, ԹԹ, № 220), ինչպես նաև «Հասկերի» մի օրինակը՝ հեղինակային ուղղումներով (ԳԱԹ Թֆ, № 1402/13)։
Գրության համար Թումանյանը նկատի է ունեցել հայկական (Խելք– պակաս քուրերուն հեքիաթը» (Հ+Հ,, 5, Թ., 1889), իմերեթական «Кто глупее?» (Сб. мат., 19,II,30), ոուսական «Где есть дураки? (ն․ տ., 7, II, 53) և այլ ժողովրդական հեքիաթներ (տե՛ս ԳԱԹ Թֆ, № 134, ԹԹ, № 1008/8488–8490, 1063/9544–9549),
Ահա այդ հեքիաթին վերաբերող մի քանի ստեղծագործական ինքնագրեր,
«Մինը մյուսից հիմար»
С6. 12. I. 102. Кто глупее? (кабард.).
Վիճող մոլլաներ՝ իրեն բարևեց, տիկը պատռազ գինեվաճառը՝ իմ արյունը Էսպես թափվի, թե ձեր գլխումը խելք ըլի։
