Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 10.djvu/597

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

մասնակից, առաջամարտիկ, հաստատա– կամորեն տիրապեւոել մարքս–լենինյան ուսմունքը, ժամանակակից գիտության ու տեխնիկայի նվաճումները, մշակույթը։ Նա իր պատվավոր խնդիրն է համարում դառնալ ՍՄԿԿ անդամ։ ՀամԼԿԵՄ, սովետական պատանեկան շարժման պատմությունն անխզելիորեն կապված է ՍՍՀՄ բանվոր դասակարգի հեղափոխական պայքարի պատմության հետ։ Բանվոր երիտասարդությունը մաս– նակցել է Հոկտեմբերյան սոցիալիստական մեծ հեղափոխությանը4 կազմելով կարմիր գվարդիայի զգալի մասը։ 1917-ին, երկրի տարբեր վայրերում ծնունդ առան բանվ․ և գյուղաց․ երիտասարդության սոցիա– լիստական միություններ։ Նրանք բանվո– րագյուղացիական երիտասարդների միու– թյունների I համագումարում (29 հոկտ․– 4 նոյեմբ․ 1918) միավորվեցին Ռուսաս– տանի կոմունիստական երիտասարդական միության (ՌԿԵՄ) մեշ։ Այդ համագումա– րում ընդունվեցին ՌԿԵՄ ծրագրի U կա– նոնադրության հիմնական սկզբունքները։ Կարմիր բանակի շարքերում, պարտիզա– նական ջոկատներում և թշնամու թիկուն– քում ընդհատակյա կազմակերպություն– ների շարքերում կոմերիտականները ակ– տիվորեն մասնակցեցին 1918–20–ի քա– ղաքացիական պատերազմին։ Ի նշանա– վորումն մարտական ծառայությունների կոմերիտմիությունը 1928-ին պարգևատըր– վեց Կարմիր դրոշի շքանշանով։ ՀամԼԿԵՄ III համագումարում (1920-ի հոկտեմբեր) ելույթ է ունեցել Վ․ Ի․ Լենինը։ Նա կոչ է արել կոմերիտականներին սովորել կո– մունիզմ, շարադրել է նրանց խնդիրները նոր, սոցիալիստ, հասարակարգի կառուց– ման, երիտասարդ սերնդի կոմունիստա– կան դաստիարակության գործում։ Կոմե– րիտմիությունը գործուն մասնակցություն ունեցավ երկրի ինդուստրացմանը, գյու– ղատնտ․ կոլեկտիվացմանը, կուլտուրա– կան հեղափոխության իրականացմանը, սոցմրցման ծավալմանը։ Այս ծառայու– թյունների համար ՀամԼԿԵՄ 1931-ին պար– գևատրվեց Աշխատանքային կարմիր դրո– շի շքանշանով։ Կոմերիտմիության, սովե– տական երիտասարդության համար մեծ փորձություն եղավ Հայրենական մեծ պա– տերազմը (1941–45)։ Ռազմաճակատնե– րում և թիկունքում հայրենիքին մատու– ցած մեծագույն ծառայությունների հա– մար 3,5 հզ․ կոմերիտականի շնորհվեց Սո– վետական Միության հերոսի կոչում, 3,5 մլն կոմերիտական պարգևատրվեց շքանշաններով ու մեդալներով։ ՀամԼԿԵՄ 1945-ին պարգևատրվեց Լենինի շքանշա– նով։ Կոմերիտմիությունը հսկայական աշ– խատանք ներդրեց երկրի ավերված տըն– տեսության վերականգնման գործում, որի համար և 1948-ին իր 30-ամյակի առթիվ պարգևատրվեց Լենինի երկրորդ շքանշա– նով։ Խամ ու խոպան հողերի յուրացմանը մասնակցելու համար ՀամԼԿԵՄ 1956-ին պարգևատրվեց Լենինի երրորդ շքանշա– նով, իսկ իր 50-ամյակի առթիվ, 1968-ին՝ Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքա– նշանով։ ՀամԼԿԵՄ 60-ամյակի առթիվ, 1978-ին կոմերիտմիությունը պարգևատըր– վեց ՍՄԿԿ Կենտկոմի Կարմիր հուշա– դրոշով [ՀամԼԿԵՄ պատմության մասին ավելի մանրամասն տես Համամիութենա– կան չենինյան կոմունիստական երիտա– սարդական միություն (ՀամԼԿԵՄ) հոդ– վածում]։ ՀամԼԿԵՄ շարքերում 1983-ին կար ավե– լի քան 14 մլն բանվոր, ավելի քան 8,6 մլն կոլտնտեսական, մոտ 2,3 մլն ինժեներ, տեխնիկ, գյուղատնտեսության մասնա– գետ, մոտ 0,9 մլն ուսուցիչ և բժիշկ։ ՀամԼԿԵՄ հարվածային կոմերիտական կառույցներ է հայտարարել «ԲԱՄ»–ը, «Ատոմմաշը», ոչ սևահողային շրջաննե– րի, Արմ․ Սիբիրի կառույցները, ուրեն– գոյ–ՍՍՀՍ արմ․ սահման գազամուղը ևն, ընդհանուր առմամբ 135 կառույց (1983)։ Կոմերիտմիությունը մարքս–լենինյան գա– ղափարների, ՍՍԿԿ, սովետական ժողո– վըրդի ինտերնացիոնալ, հեղափոխական, մարտական և աշխատանքային ավան– դույթների պրոպագանդիստն է։ Ակտիվո– րեն մասնակցում է սովետական պետու– թյան կառավարմանը։ ՍՍՀՍ XI գումար– ման (1984) Գերագույն սովետի կազմում ընտրվել է մինչև 30 տարեկան 331 դեպու– տատ (22%–ից ավելի), ՀամԼԿԵՍ ան– դամ՝ 225(15%)։ Գրեթե նույնքան տոկոս է կազմում երիտասարդությունը միու– թենական և ինքնավար հանրապետու– թյունների Գերագույն սովետներում, տե– ղական սովետներում։ ՀամԼԿԵՍ զգալի տեղ է հատկացնում կոմերիտական կադ– րերի պատրաստմանն ու վերապատրաստ– մանը։ 1982-ին գործում էր 46 զոնալ, հան– րապետական և մարզային կոմերիտական դպրոց։ Իսկ 1945-ին ստեղծված Կենտր․ կոմերիտական դպրոցը 1969-ին վերա– կազմվեց ՀամԼԿԵՄ Կենտկոմին կից բարձ– րագույն կոմերիտական դպրոցի, որտեղ 1971-ից գործում է ասպիրանտուրա, 1973-ից՝ կոմերիտական աշխատողների որակավորման բարձրացման ֆակուլ– տետ, 1976-ից՝ գիտահետազոտական կենտրոն։ ՀամԼԿԵՄ միջազգային կոմունիստա– կան և դեմոկրատական երիտասարդա– կան շարժման ակտիվ ջոկատներից է։ ՀամԼԿԵՄ և սովետական երիտասարդա– կան կազմակերպությունները կապեր են պահպանում 140 երկրների ավելի քան 1350 երիտասարդական և ուսանողական կազմակերպությունների հետ։ Առավել սերտ կապեր են հաստատված սոցիա– լիստ․ համագործակցության երկրների եղ– բայրական երիտասարդական միություն– ների հետ։ Ընդլայնվում են կապերը Ասիայի, Աֆրիկայի և Լատինական Ամե– րիկայի երկրների առաջադեմ երիտա– սարդական կազմակերպությունների հետ։ ՀամԼԿԵՄ ակտիվորեն մասնակցում է Դե– մոկրատական երիտասարդության հա– մաշխարհային ֆեդերացիայի և Ուսանող– ների միջազգային միության աշխատանք– ներին։ 1956-ից գործում է ՍՍՀՍ երիտա– սարդական կազմակերպությունների կո– միտեն, 1958-ից՝ «Սպուտնիկ» երիտասար– դական տուրիզմի միջազգային բյուրոն։ Սիայն 1982-ին տուրիստական կապերի ծավալը կազմել է շուրջ 400 հզ․ մարդ։ Կոմերիտմիության աշխատանքի հարցերը մշտապես քննարկվում են ՍՄԿԿ համա– գումարներում, կոնֆերանսներում, Կենտ– կոմի պլենումներում։ ՍՍԿԿ մշակում է կո– մերիտմիության քաղ․ գիծը, ստրատե– գիան և տակտիկան։ Կուսակցության հանձնարարությամբ ՀամԼԿԵՄ մշտապես ղեկավարում է Վ․ Ի․ Լենինի անվ․ Համա– միութենական պիոներական կազմակեր– պության գործունեությունը։ ՀամԼԿԵՄ–ի և նրա կազմակերպություն– ների դրամական միջոցները գոյանում են անդամավճարներից, կոմերիտմիության ձեռնարկությունների եկամուտներից, երի– տասարդական թերթերի ու ամսագրերի հրատարակումից ևն։ 1983-ին ՀամԼԿԵՄ հրատարակել է 247 երիտասարդական, պիոներական, մանկ․ պարբերական՝ ՍՍՀՄ ժողովուրդների 32 լեզուներով, 80 մլն միանգամյա տպաքանակով։ Երկ– րում գործում է երիտասարդական ռադիո– հաղորդումների 164, հեռուստատեսային 130 խմբագրություն ու բաժին։ Կենտր․ տպագիր օրգաններն են․ «Կոմսոմոլսկա– յա պրավդա» («Комсомольская правда») թերթը (1925-ից) և «Մոլոդոյ կոմունիստ» («Молодой коммунист») ամսագիրը (1918-ից)։ ՀամԼԿԵՄ ղեկավար մարմինների կազ– մը (հունիս, 1983)։ ՀամԼԿԵՍ Կենտկոմի բյուրոյի անդամներ․ Ս․ Աբդրահմանով, Բ․ Ալլամուրադով, Վ․ Ակսյոնով, Ա․ Բոր– ցով, Ցոլ․ Դերգաուսով, Ն․ Դոլգուշկին, Ա․ ժուգանով, Ա․ Կոլյակին, Ն․ Կոշելև, Լ․ Լուչինեց, Վ․ Մատվիենկո, Վ․ Միշին, Վ․ Միրոնենկո, Լ․ Շվեցովա, Դ․ Ռատնի– կով, Գ․ Սելեզնյով, Վ․ Սոլովյով, Վ․ Ֆե– դոսով, Ա․ Ֆեդուլովա, Դ․ Օխրոմի, Ի․ Օր– ջոնիկիձե։ ՀամԼԿԵՍ Կենտկոմի բյուրոյի անդա– մության թեկնածուներ․ Վ․ Եգորով, Վ․ Կապլենկովա, Ս․ Կոլեսնիկով, Դ․ Մուսլիմ– զադե, Մ․ Ռուկմանե։ ՀամԼԿԵՄ համագումարների ժ ա– մանակագրությունը ՌԿԵՄ I համագումար, 29 հոկւո․–4 նոյեմբ․ 1918 ՌԿԵՄ II համագումար, 5 – 8 հոկտ․ 1919 ՌԿԵՄ III համագումար, 2-10 հոկա․ 1920 ՌԿԵՄ IV համագումար, 21–28 սեպտ․ 1921 ՌԿԵՄ V համագումար, 11 – 19 հոկտ․ 1922 ՌԿԵՄ VI համագումար (վերանվանվել ԷՌԼԿԵՄ), 12 – 18 հուլ․ 1924

ՌԼԿԵՄ VII համագումար (վերանվանվել է ՀամԼԿԵՄ), 11–22 մարտի 1926 ՀամԼԿԵՄ VIII համագումար, 5–16 մայիսի 1928 ՀամԼԿԵՄ IX համագումար, 16 – 26 հունվ․ 1931 ՀամԼԿԵՄ X համագումար, 11–21 ապրիլի 1936 ՀամԼԿԵՄ XI համագումար, 29 մարտի –8 ապրիլի 1949 ՀամԼԿԵՄ XII համագումար, 19–27 մարտի 1954 ՀամԼԿԵՄ XIII համագումար, 15–18 ապրիլի 1958 ՀամԼԿԵՄ XIV համագումար, 16–20 ապրիլի 1962 ՀամԼԿԵՄ XV համագումար, 17 – 21 մայիսի 1966 ՀամԼԿԵՄ XVI համագումար, 26 – 30 մայիսի 1970 "ՀամԼԿԵՄ XVII համագումար, 23–27 ապրիլի 1974 ՀամԼԿԵՄ XVIII համագումար, 25–28 ապրիլի 1978 ՀամԼԿԵՄ XIX համագումար, 18–21 մայիսի 1982