Նախադպրոցական հիմնարկների ւ ցանցի աճը 1914 1940 1950 1960 1970 1980 1982 Մշտական նախադպրոցական հիմնարկներ 177 46031 45251 70584 102730 127744 132,8 այդ թվում մանկապարտեզներ և մսուր– մանկապարտեզներ 150 23999 25624 93569 83134 115691 131,7 Մշտական նախադպրոցական հիմնարկներում երեխաների թիվը (հզ–նե– րով) 5,4 1,953 1․788 4428 9281 14337 15093 այդ թվում մանկապարտեզներում և մը– սուր–մանկապարտեզներում 4,0 1,172 1169 3115 8․100 19․464 14299 Հանրակրթական դպրոցները և աշակերտ ու թյան տարվա սկզբին թիվը ու ս․ |l914/15 1940/41 1950/51|1960/61 1970/71 1983/84 Հանրակրթական դպրոցների թիվը (հզ․) 123,7 198,8 222,1 224,4 189,7 142,3* այդ թվում ցերեկային դպրոցներ 123,7 191,5 201,6 199,2 174,6 130,5 երեկոյան (հերթափոխային) դպրոցներ՝ ներառյալ հեռակա ուսուցումը – 7,3 20,5 25,2 15,1 11,8 Սովորողների թիվը (մլն) 9,7 35,6 34,7 36,2 49,2 44,5 այդ թվում I –III դաս․ 8,1 16,1 14,0 14,2 15,3 14,6 IV-VIII դաս․ 1,5 18,2 19,8 19,4 26,3 21,2 IX-X (XI) դաս․ 0,1 1,3 0,9 2,6 7,6 8․7
- 1982/83
Աշակերտների գիտելիքները գնահատ– վում են 5-բալյան համակարգով, իսկ վարքը՝ «օրինակելի», «բավարար» և «ան– բավարար»։ VIII և X–XI դասարաններում (մինչե ռե– ֆորմը) սահմանվել են պարտադիր ավար– տական քննություններ։tVIIItդասարան ա վարսաղներն ստացել են 8-ամյա կրթու– թյան վկայական (իրավունք է տալիս ըն– դունվելու հանրակրթական դպրոցի 9-րդ դասարան, միջն․ մասնագիտական, պրոֆ– տեխ․ կամ միջն․ կրթություն տվող այլ ուս․ հաստատություն), միջնակարգ դպրոց ավարտողներին տրվում է միջն․ կրթու– թյան ատեստատ։ Այն աշակերտներին, որոնք նշանակալի հաջողությունների են հասել բոլոր առարկաներից ու հասարա– կական աշխատանքում կամ հատուկ հաջո– ղությունների՝ առանձին առարկաներից, տրվում են համապատասխան գովասա– նագրեր։ Միջնակարգ դպրոցի հատկապես աչքի ընկած շրջանավարտներին տրվում է «ուսման ու աշխատանքի գերազանց առաջադիմության և օրինակելի վարքի համար» ոսկե մեդալ։ Մովետական իշխանության տարիներին ստեղծվել է ուսուցչական կադրերի պատ– րաստման ու որակավորման լայն համա– կարգ։ 1982-ին ուսուցիչներ են պատրաս– տել 200 մանկավարժ, ինստ․, 426 մանկա– վարժ․ ուսումնարան, ինչպես նաև 68 համալսարան։ Գործել են ուսուցիչների կատարելագործման 187 ինստ․ և 4,7 հզ․ մեթոդական կաբինետ։ Հանրակրթական դպրոցի 2,6 մլն ուսուցիչների ճնշող մե– ծամասնությունն ունի բարձրագույն կըր– թություն, 125-ը սոցիալիստական աշխա– տանքի հերոս է, 290 հզ․ պարգևատրվել է ՍՍՀՄ շքանշաններով ու մեդալներով, 35 հզ․ ունի վաստ․ ուսուցչի պատվավոր կոչում։ 1975-ին սահմանվել է «ՍՍՀՄ ժողովրդական ուսուցիչ» պատվավոր կո– չումը։ Ամեն տարի ՄՄՀՄ ժողովուրդների լեզուներով, մոտ 300 մլն տպաքանակով, հրատարակվում է 2 հզ․ անուն դասագիրք։ Մովետական դպրոցն արդեն անցել է դասագրքերի անվճար օգտագործման։ 1966-ին ստեղծվել է ՍՍՀՄ լուսավորու– թյան մինիստրությունը, գործում է ՍՍՀՄ մանկավարժական ԳԱ, հրատարակվում են կենտր․ ու հանրապետական դպրոցա– կան թերթեր ու ամսագրեր (ՀՍՍՀ–ում՝ «Սովետական դաոոց» շաբաթաթերթն ու «Սովետական մանկավարժ» ամսագիրը, գործում են մանկավարժ․ ԳՀ և ուսուցիչ– ների կատարելագործման ինստ–ներ)։ ժողովրդական կրթության բնագավա– ռում ՍՄԿԿ լենինյան քաղաքականության պատմական հաղթանակի վկայությունն է այն իրողությունը, որ ՄՍՀՄ–ում փաստո– րեն ավարտվել է անցումը համընդհա– նուր պարտադիր միջնակարգ կրթության (1982-ին 8-ամյա դպրոցի շրջանավարտ– ների ավելի քան 99% –ը կրթությունը շարունակել է միջնակարգ դպրոցում կամ միջնակարգ կրթություն տվող այլ ուս․ հաստատություններում)։ Արտադպրոցական մանկա– կան հիմնարկները գործուն մաս– նակցություն են ունենում երեխաների ըն– դունակությունների համակողմանի զար– գացմանը։ 1982-ին ՍՍՀՄ–ում գործել է 105 հզ․ 636 արտադպրոցական մանկա– կան հիմնարկ, այդ թվում՝ 4959 պիոներ– դպրոցականների տուն ու պալատ, 1460 պատանի տեխնիկների, 945 պատանի բանասերների, 244 էքսկուրսիաների ու տուրիզմի կայաններ, 8130 երաժշտ․, գե– ղարվեստի ու պարարվեստի դպրոցներ, 8545 ինքնուրույն ւքանկական գրադարան, 1420 պատանի տեխնիկների ակումբ, 7032 ՄՊՄԴ, 65318 պիոներական ճամբար։ Ար– տադպրոցական հիմնարկները սերտ կա– պի մեջ են դպրոցի, պիոներական ու կո– մերիտական կազմակերպությունների հետ։ Պրոֆեսիոնա լ–տ և խ ն ի կ ա– կան կրթություն, ՌՍՖՍՀ ԺԿԽ 1919-ի դեկտ–ի «Պրոֆեսիոնալ–տեխնիկա– կան գիտելիքների տարածման միջոցա– ռումների մասին» դեկրետով սկիզբ է դրվել պրոֆտեխ․ կրթության զարգացմա– նը։ 1921-ին հաստատվել է ֆաբրիկա– գործարանային ուսանողության կանոնա– դրություն։ Ստեղծվել են ֆաբրիկա–գոր– ծարանային ուսումնարաններ (ՖԳ№), որոնք 1929–40-ին պատրաստել են 2,3 մլն որակավորված բանվոր։ 1940-ին ստեղծվել է ՍՍՀՄ պետ․ աշխատանքային ռեզերվ– ների համակարգը, ՖԳՈԻ–ները վերա– կազմվել են արհեստագործական, երկա– թուղային ուսումնարանների և ֆաբրի– կա–գործարանային ուսուցման դպրոցնե– րի։ 1959-ին աշխատանքային ռեզերվների վարչությունը վերակազմվել է ՍՍՀՄ Մի– նիստրների խորհրդի պրոֆ․ տեխ․ կըր– թության պետ․ կոմիտեի (տես Պրոֆե– սիոնաչ–տեխնիկական կրթություն և Պրո– ֆեսիոնաչ–տեխնիկական կրթության ւցե– աական կոմիտե ՀՍՍՀ հոդվածները)։ Երկրում պրոֆտեխ․ կրթության զարգաց– ման նպատակով իրականացվել են ՍՄԿԿ Կենտկոմի և ՍՍՀՄ Մինիստրների խոր– հըրդի հետևյալ որոշումները․ «Պրոֆե– սիոնալ–տեխնիկական կրթության համա– կարգի հետագա կատարելագործման մա– սին» (1972), «Գյուղական պրոֆեսիոնալ– տեխնիկական միջնակարգ ուսումնարան– ների ցանցի ընդլայնման և նրանց աշխա– տանքի բարելավման միջոցառումների մասին» (1975), «Պրոֆեսիոնալ–տեխնի– կական համակարգում ուսումնական պրո– ցեսի և սովորողների դաստիարակության հետագա կատարելագործման մասին» (1977)։ Պրոֆտեխ․ կրթության զարգաց– ման ուղիներն ու հեռանկարները սահ– մանված են նաև ՄՍՀՄ և միութենական հանրապետությունների ժող․ կրթության օրենսդրության հիմունքներում (1973)։ Միջնակարգ մասնագիտա– կան կրթությունը, համընդհա– նուր միջն․ կրթության իրականացման և ժող․ տնտ․ ու մշակույթի տարբեր բնագա– վառների համար որակավորված կադրեր պատրաստելու հիմնական օղակներից։ Կադրեր են պատրաստում արդյունաբ․, Պրոֆեսիոնալ տեխ․ ուս․ հիմնարկների և սովորողների թիվը 1941 1946 | 1951 1961 1971 1980 1983 Պրոֆ․ տեխ․ ուս․ հիմնարկների թիվը Մովորողների թիվը (հզ․) 1551 602 2488 603 2593 520 3684 1064 5351 2380 7242 3659 7519 3728,1
