Քաղաքացիական ավիացիայի հայկ․ վարչության օդային տրանսպորտի զարգացման հիմնական ցուցանիշները 1960 1970 1984 1985 Բեռնաշրջանառությունը (ներառյալ Փոստը), մլն ա․կմ Փոխադրվել են բեռներ և Փոստ, հզ․ ա Ուղեորաշրջանառությունը, մլն ուղևոր, կմ Փոխադրվել են ուղևորներ, հզ․ մարդ Ավիաքիմ․ աշխատանքների ծավալը գյուղատնտեսության մեջ, հզ․ հա 7,9 5,1 177,8 149,6 0,27 27․1 11,8 1429,6 676,9 187․1 40,4 16,2 3951,8 1317,6 80,3 43 16,9 4072,2 1357,5 127,3 ՀՍՍՀ գազամուղներն ընդգրկվեցին ՍՍՀՄ գազամուղների միասնական համա– կարգում։ ՀՍՍՀ–ում գործող խողովակա– շար տրանսպորտն ունի բազմաթիվ ճյու– ղավորումներ՝ Դիլիջան–Կիրովական– Սպիտակ–Լենինական–Ղուկասյան, Երե– վան–Թալին–Լենինական ևն։ Գազամու– ղը մուտք է գործել Զանգեզուր (Իջևան– Գորիս–ՂաՓան–Քաջարան ուղղություն– ներով), օղակել Սևանի ավազանը։ Կի– րովական–Սպիտակ ուղեմասից սկիզբ են առնում ՍտեՓանավան–Կալինինո և դեպի Ալավերդի ձգվող գազատարները։ Շարունակվում է Աղստաֆա–Երևան, Եվ– լախ–Սյունիք–Նախիջևան, Նախիջե– վան–Երևան, Քաջարան–Մեղրի գազա– տարների շինարարությունը։ Գազացան– ցով սպասարկվում են 19 քաղաք, 17 քտա, գյուղական բազմաթիվ բնակավայ– րեր։ Կ․ իքուրշուղյան Պատկերազարդումը տես 304–305-րդ էջերի միջև՝ ներդիրում, աղյուսակ XV։ ԿԱՊ ՀՍՍՀ–ում լայնորեն զարգացած են կա– պի փոստային, հեռագրական, հեռախո– սային, ռադիոկապի միջոցները, ինչպես նաե ռադիոհաղորդումը և հեռուստատե– սությունը։ Կապի միջոցները գծային ու ստացիոնար կառույցների բարդ համա– լիրներ են և միավորված են ՀՍՍՀ կապի մինիստրության համակարգում։ Մինչև XIX դ․ կեսերը Հայաստանում կապի միակ միջոցը փոստն էր։ 1867-ին կազմակերպ– վեց փոստային պարբերական կապ՝ Թիֆ– լիս– Աղստաֆա – Դիլիջան – Ելենովկա (Սևան)–Երևան– Նախիջևան– Ջուլֆա– Օրդուբադ գլխավոր փոստուղիով։ Ավելի ուշ դրանից ճյուղավորվեցին Դիլիջան– Ղարաքիլիսա (Կիրովական), Համամլու (Սպիտակ)–Ալեքսանդրապոլ (Լենինա– կան) և Ելենովկա–Նոր Բայազետ (Կամո) փոստուղիները։ Այդ ժամանակաշրջանում Արլ․ Հայաստանի տարածքում գործում էր 11 փոստային ձեռնարկություն։ Հայաստանում առաջին անգամ կապի էլեկտրական միջոցներ սկսեցին կիրառ– վել 1864-ին, երբ սկսեց գործել Թիֆլիս– Դիլիջան–Երևան–Նախիջևան, իսկ ապա Թիֆլիս–Ալեքսանդրապոլ հեռագրական գծերը։ 1913-ին Հայաստանում գործում էր կապի 26 փոստահեռագրական ձեռ– նարկություն, որոնցից միայն 15-ը ունեին հեռագրական կապ։ Այդ ձեռնարկություն– ները գտնվում էին վարչական կենտրոն– ներում և, հիմնականում, ծառայում էին Ռուս․ կայսրության ռազմավար չական նպատակներին։ 1913-ին Երևանում շարք մտավ 200 համար ունակությամբ աոաջին հեռախոսակայանը, որից օգտվում էր 71 բաժանորդ։ 1914-ին ստեղծվեցին Ալեք– սանդրապոլ–Երևան և Ալեքսանդրա– Երեանի կենտրո– նական փոստա– տունը պոլ–Կարս առաջին միջքաղաքային հե– ռախոսագծերը։ Կապի այսպիսի համա– կարգը Հայաստանում պահպանվեց մին– չև 1920-ը։ Հայաստանում սովետական կարգերի հաստատումից հետո սկսվեց կապի ձեռ– նարկությունների վերակառուցումը և նո– րերի կառուցումը։ 1921-ին այդ նպատա– կի համար ՌՍՖՍՀ–ն Հայաստանին հատ– կացրեց 1 մլն ռուբլի (ոսկով)։ Սկսվեց փոստային դրոշմանիշների թողարկումը, որոնք շրջանառության մեջ էին մինչև 1923-ը։ 1925-ին գործեց Երևան–Մոսկվա առա– ջին, իսկ հետագայում Երևանի ու հանրա– պետության 25 շրջկենտրոնների միջև հեռագրական կապը։ 1935-ին հանրապետության հեռագրու– թյունն, անջատվելով փոստահեռագրու– թյունից, դարձավ կապի ինքնուրույն բնա– գավառ։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարի– ներին հանրապետության կապավորնե– րի հիմնական խնդիրն էր ապահովել կա– պի միջոցների անխափան աշխատանքը։ Կապի միջոցների զարգացման նոր փուլ սկսվեց հետպատերազմյան տարիներին։ Ավտոմատ հեռախոսային կայանների (ԱՀԿ) նոր տեխնիկայի հիման վրա սկըս– վեց ընդարձակվել ու կատարելագործվել ՀՍՍՀ քաղաքների ու շրջկենտրոնների հեռախոսացանցը։ 1948-ին շահագործման հանձնվեց 6 հզ․ համարով հանրապետու– թյունում առաջին ԱՀԿ–ն։ 1950-ական թթ․ վերջին ՀՍՍՀ–ում ներ– դրվեցին հեռագրության տոնային հա– մակարգը, ուղիղ միացման և բաժանոր– դս! յին հեռագրության ապարատներ, իսկ 1960-ին առաջին քայլերը կատարվեցին փոստի ավտոմատացման և մեքենայաց– ման ուղղությամբ, կազմակերպվեց փոս– տի քաղաքային ծառայությունը։ 1971-ին հանրապետության կապի բնա– գավառում առաջին անգամ սկսեց կիրառ– վել ԷՀՄ՝ Երևանի բաժանորդներին միջ– քաղաքային հեռախոսակայանի սպա– սարկման ծառայության հաշվարկները ավտոմատացնելու համար։ Հանրապետությունում կապը դարձել է ժողտնտեսության կարևորագույն ճյուղ ե Կապի զարգացման հիմնական ցուցանիշները Աղ․ 1 1940 1960 1970 1980 1985 Փոստի, հեռագրի և հեռախոսի ձեռնարկություն– 862 ների թիվը 242 359 621 819 այդ թվում՝ գյուղական վայրերում 196 259 407 524 548 առաքված նամակ, մլն 15,1 36,3 64,0 84,8 79,7 թերթ և ամսագիր, մլն 40 79 224 342 378 ծանրոց, մլն 0,2 0,3 0,7 2,0 3,0 դրամական փոխադրումներ և թոշակների վճա– 6,0 րում, մլն ռ․ 0,3 1,9 4,8 5,6 հեռագիր, մլն 1․0 1․6 2,6 3,9 4,2 հեռախոսային ապարատների քանակը (ՀՍՍՀ 518,8 կապի մինիստրության), հզ․ 10,0 47,8 173,7 397,1 այդ թվում՝ 410,9 քաղաքային հեռախոսային ցանցում, հզ․ 9,0 42,5 142,7 315,3* գյուղական հեռախոսային ցանցում, հզ․ 1․0 5,3 31,0 81,8 107,9 ավտոմատ հեռախոսային ապարատների ընդհա– 513,6 նուր թիվը, հզ․ 0,3 36,6 163,4 386,4 այդ թվում՝ քաղաքային հեռախոսային ցանցում, հզ․ 0,3 36,0 142,5 315,3 410,9 գյուղական հեռախոսային ցանցում, հզ․ – 0,6 20,9 71,1 102,7 Հեռուստատեսային կայանների թիվը (տարեվեր–ւ շին) –- 1 4 7 7 ռադիոընդունիչ կետերի թիվը, հզ․ 38 381 866 1534 1859 այդ թվում՝ ռադիոընդունիչներ, հզ․ 5 204 374 458 501 հեռուստացույցներ, հզ․ – 38 264 546 692 տրանսլյացիոն ռադիոկետեր, հզ․ 33 139 1 228 530 666
