Էջ:Հայկական Սովետական Հանրագիտարան (Soviet Armenian Encyclopedia) 6.djvu/660

53% –ը բաժին է ընկնում տեղական լիգ– նիտով, 32%-ը՝ հեղուկ վառելիքով աշ– խատող ՋԷԿ–երին, 15% –ը՝ ՀԷԿ–երին (1978): Վերջին տարիներին որոշակիորեն զարգացել են նավթավերամշակումը (տա– րեկան հզորությունը՝ 20,4 մլն ա, 1978), մետալուրգիան, մեքենաշինությունը, հատկապես նավա–, ավտոմոբիլա– և տրակտորաշինությունը (ներմուծվող մա– սերի հավաքում): Արդյունաբերական արտա– դրանքի կարևոր տեսակների արտադրությունը 1976 1977 1978 էլեկտրաէներգիա, մլրդ կվւո՝ժ 16,3 17,2 19,0 Ածուխ (լիգնիտ), մլն ա 22,2 23,4 22,0 Բոքսիտներ, մլն ա2,6 2,9 2,5 Ֆեռո–նիկելային հան– քաքար, մլն m 2,2 2,0 1,4 Պողպատ, հզ. ա 820 780 900 Ալյումին, հզ. ւռ 133 131 130 Նավթամթերք, մլն տ 8,7 8,5 9,0 Ցեմենտ, մլն ա 8,7 10,6 12,0 Բամբակե մանվածք, հզ. ա 88,9 79,3 83,0 Շաքար, հզ. ա 351 270 325 Արդ. արտադրության մեծ մասը կենտրո– նացած է նավահանգստային խոշոր քա– ղաքներում, այդ թվում 2/3-ը՝ Աթենք– Պիրեայի շրջանում: ՝Գյուղատնտ ես ու թյան մեջ զբաղված է երկրի տնտեսապես ակտիվ բնակչության 34% –ը (1978): Հ–ի գյուղա– տնտեսությունը մասնագիտացել է մի շարք աշխատատար, արտահանվող կուլտուրա– ների՝ ծխախոտի, ձիթապտղի, խաղողի, ցիտրուսների և բամբակի արտադրու– թյան մեջ, որոնք կարևոր դեր են խաղում երկրի տնտ. կյանքում (դրանց, ինչպես և դրանց վերամշակումից ստացվող ապ– րանքներին բաժին է ընկնում հուն, ար– տահանության գրեթե 2/3-ը): Գյուղատնտ. հանդակները կազմում են շուրջ 9 մլն հա, այդ թվում մշակովի հողերը՝ 3,6 մլն հա (որից շուրջ 0,9 մլն հա՝ ոռոգելի), մար– գագետիններն ու արոտավայրերը՝ 5,2 մլն հա: Վարելահողերը կազմում են մշա– կովի հողերի 70%-ը, զգալի տարածու– թյուն են զբաղեցնում պտղատու և խաղողի այգիներն ու ձիթենու տնկարկները: Վա– րելահողերի մոտ կեսը պատկանում է խոշոր հողատերերին, որոնք մեծ մասամբ այն վարձակալման հիմունքներով տալիս են հողազուրկ և սակավահող գյուղացի– ներին: Գյուղատնտ. արտադրանքի ար– ժեքի մոտ 3/4-ը տալիս է հողագործությու– նը: Հացահատիկի ցանքերի 2/3-ը զբա– ղեցնում է ցորենը (Մակեդոնիայում, Թե– սալիայում և Թրակիայում): վարդար և Ատրիմոև գետերի ստորիև հոսանքների ճահճակալած հողերում զբաղվում են բրնձի մշակությամբ: Տեխ. կուլտուրանե– ՐԻ9 Հ՜իե բնորոշ է ծխախոտը (Մակեդո– նիայում և Թրակիայում): Կարևոր նշանա– կություն ունեն բամբակենու և ճակնդեղի, բանջարանոցային կուլտուրաներից՝ լո– լիկի մշակությունը: Հ. հայտնի է խաղողի Կորինկա և Աուլթանինա տեսակներով, որոնցից բարձրորակ չամիչ են պատրաս– տում, ինչպես նաև ձիթենու և ցիտրուսա– յին կուլտուրաների (նարինջ, կիտրոն) մշակությամբ: Մերձարևադարձային կուլ– տուրաներ և խաղող աճեցնում են գլխա– վորապես Պելոպոնեսում, Հ–ի արմ. առափ– նյա շրջաններում, ինչպես նաև հվ. կղզի– ներում: Գյուղատնտեսական հիմնա– կան կուլտուրաների բերքը և պարենի որոշ տեսակների ա ր– տադրությունը (hq. m) 1976 1977 1978 Ցորեն 2376 1764 2540 Գարի 944 674 928 Վարսակ 104 77 97 Եգիպտացորեն 505 422 527 Բրինձ 69 92 96 Շաքարի ճակնդեղ 2795 2301 2840 Կարտոֆիլ 1018 998 960 Ծխախոտ 142 120 110 Բամբակի հումք 329 386 410 Ցիտրուսներ 807 770 810 Ի»աղող (սեղանի) 231 210 260 Չամիչ 148 138 150 Սեղանի ձիթապտուղ 95 102 100 Ձիթապտղի ձեթ 262 200 220 Կաթ 1705 1666 1700 Միս 483 469 490 Անասնապահության արտադրանքը լրիվ ^ բավարարում ներքին շուկայի պա– հանջմունքը: 1978-ին կար մոտ 1,1 մլն խոշոր եղջերավոր անասուն, մոտ 8,3 մլն ոչխար, 4,6 մլն այծ, 0,85 մլն խոզ: Առափ– նյա ջրերում զբաղվում են ձկնորսությամբ: Չկան տարեկան որսը կազմում է մոտ 125 հզ. ա: Պելոպոնեսի հվ. մասում և կըղ– զիներում զբաղվում են նաև սպունգի որսով: Տրանսպորտը: Հ–ի էկոնոմիկայում կարևոր դեր է պատկանում ծովային նա– վագնացությանը: Հուն, նավատորմը «հա– մաշխարհային կառապաններից» մեկն է, որը երկրին օտարերկրյա վալյուտայի զգալի եկամուտ է բերում: Հ–ի առևտրա– կան նավատորմը 1978-ի վերջին ուներ ավելի քան 4153 նավ՝ 36,9 մլն բրուտտո ռեգիստրային ա ընդհանուր ջրատարո– ղությամբ. բացի այդ, 784 նավ (շուրջ 13,4 մլն բրուտտո ռեգիստրային ա) այլ պետությունների դրոշներով են նավար– կել, բայց փաստորեն պատկանել են հույն նավատերերի: Հիմնական նավահան– գիստներն են՝ Պիրեա, Պատրա, Կերկիրա (Կորֆու), Սալոնիկ, Ելևսիս: Երկաթուղա– յին ցանցի երկարությունը 2,6 հզ. կմ է, ավտոսայլային ճանապարհներինը՝ 36 հզ. կմ, այդ թվում՝ ասֆալտապատ՝ 14 հզ. կմ: 1978-ին երկրում կար 930 հզ. ավ– տոմոբիլ (այդ թվում՝ ավելի քան 640 հզ. մարդատար): Հ. միջազգային տարանցիկ ավիագծերի կարևոր խաչմերուկ է: Աթեն– քի Հելինիկոն օդանավակայանը Արևմըտ– յան Եվրոպայում առավել խոշորներից մեկն է: Արտաքին առևտուրը: Արտաքին առև– տըրական հաշվեկշիռը կրում է խիստ դե– ֆիցիտային բնույթ: 1978-ին արտահանու– մը կազմել է 2997, ներմուծումը՝ 7357 մլն դոլլար: Արտահանում է ծխախոտ, բամ– բակ, ցիտրուսներ, չամիչ, ձիթապտուղ, գինի, ինչպես նաև արդ. և տնայնագործա– կան իրեր, հանքային հումք, ներմուծում՝ մեքենաներ, տրանսպորտային միջոցներ, վառելիք (նավթ, քարածուխ), սպառողա– կան ապրանքներ ևն: Արտաքիև առևտրա– կաև հաշվեկշռի դեֆիցիտը ծածկվում է ևավավարձակալումից, տուրիզմից (1976-ին Հ. է այցելել 4244 հզ. օտարերկ– րացի տուրիստ) ստացվող եկամուտնե– րով, օտարերկրյա վարկերով ու փոխա– ռություններով: Առևտրական գլխավոր գործընկերներն են ԳՖՀ, ԱՄՆ, Իտալիան, Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան, ԱԱՀՄ, ճ.ապոնիան: Եվրոպական սոցիալիստա– կան երկրևերիև 1978-ին բաժին է ընկել Հ–ի արտաքին առևտրական շրջանառու– թյան 12,2% –ը: Դրամական միավորը դրախ– մին է: ԱԱՀՄ Պետբանկի 1980-ի կուրսով 100 դրախմին= 1,69 ռուբլու: VIII. Զինված ուժերը Հ–ի զինված ուժերը կազմված են ցամա– քային զորքերից, ռազմաօդային և ռազմա– ծովային ուժերից: Գլխավորում է ազգային պաշտպանության մինիստրը, որին են– թակա են զինված ուժերի հրամանատարը, Զինված ուժերի գերագույն խորհուրդը և ցամաքային զորքերի, ՌՕՈԻ–ի, ՌԾՈԻ–ի հրամանատարները: Խաղաղ ժամանակ զինծառայության զորակոչվում են 21 տա– րին լրացրած տղամարդիկ, ծառայությաև ժամկետը ցամաքայիև զորքերում և ռազ– մածովային ուժերում 24 ամիս է, ռազմա– օդային ուժերում՝ 34 ամիս: Ցամաքային զորքերը (ավելի քան 120 հզ. մարդ) կազմված են 1-ին (կենտրոևական) դաշ– տային բանակից (3 կորպուս), դիվեր– սիոն–դեսանտային զորքերից և ևերքիև շրջաևների ու կղզիների զորքերից, ինչ– պես նաև տակտիկական հրթիռների 2 դիվիզիոնից: Ռազմաօդային ուժերը (շուրջ 23 հզ. մարդ) կազմված են հրամա– նատարությունից, ավիացիոն թևերից, մարտական ավիացիայի 9 էսկադրիլիա– յից, տրանսպորտային ինքնաթիռների 2 էսկադրիլիայից ևն (ընդամենը հաշվվում է շուրջ 250 մարտական ինքնաթիռ): Ռազ– մածովային ուժերը (շուրջ 20 հզ. մարդ) կազմված են 2 հրամանատարությունից՝ Եգեյան ՌԾՈԻ–ի և Կրետական ու Հոնիա– կան ծովերի ՌԾՌԻ–ի, ընդամենը՝ շուրջ 130 նավ: Գլխավոր ռազմածովային բա– զաներն են Աալոնիկը, Պիրեաև, Պաա– րան ևն: Հ–ի զինված ուժերի մարտական և օպերատիվ նախապատրաստությունն անցկացվում է ՆԱՏՕ–ի հրամանատարու– թյան ղեկավարությամբ, բոլոր զորատե– սակները զինված են հիմնականում ամե– րիկյան տեխնիկայով: IX. Բժշկա–աշխարհագրական բնութա– գիր D 1975-ին Հ–ում ծնունդը կազմել է 1000 բնակչիև 15,6, մահացությունը՝ 8,9, ման– ll ակաև մահացությունը 1000 ողջ ծնվա– ծիև՝ 24,1: Տղամարդկաևց կյանքի միջին տևողությունը 67,5 տարի է, կաևանցը՝ 70,7: Մահացության հիմնական պատճառ– ներն են՝ սրտի հիվանդությունները, չար– որակ նորագոյացությունները, կենտրո– նական նյարդայիև համակարգի անոթա– յին ախտահարումները, վաղ մանկական տարիքի հիվանդությունևերը, թոքաբոր– բերը, շաքարախտը ևն: Տարածված են նաև վարակիչ հիվաևդություևևերը (գրիպ,