րելագործւած ձեւեր ու մեքենաներ ներմուծեն եւ այլն:
Մի կողմ թողնելով այն խնդիրը, թէ ո՞րքան մենք՝ իբրեւ
կուսակցութիւն՝ ձեռնահաս ենք այդ կարգի առեւտրա-արդիւնաբերական
կամ խնամատարական-բարեգործական գործունեութեան եւ թէ արդեօք
մեր միջամաութիւնը ցանկալի՞ է գործի յաջողութեան տեսակէտից,
հարց եմ տալիս. կարո՞ղ է արդեօք մի քաղաքական կուսակցութիւն
ծրագրել իր համար այդպիսի աշխատանք։ Կընդունէք, կարծեմ, որ չի
կարող, որ դա իր բանը չէ․ ծրագիր ու գործունէութիւն չէ դա
քաղաքական կուսակցութեան համար, այլ պարզ ինքնաժխտում:
Եթկ Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը, ա՛յդ ճամփի վրայ կանգի, ա՛յդ
ուղղութեամբ գնայ, — նա արդէն յայտարարած կլինի, որ կորցրել է իր
raison d'etre-ը:
Առեւտուրը պէտք է թողնել առեւտրականներին, արդիւնաբերութիւնը՝
արդիւնաբերողներին, բարեգործութիւնը՝ բարեգործական
հաստատութիւններին: Դաշնակցութիւնը ուրիշ բան պիտի
անի, եթէ միայն ունի մի բան անելու:
Եթէ ունի անելու...
Երկրի ներսը՝ կուսակցօրէն՝ ոչ կարող ենք գործակցել բօլշեւիկների
պետական աշխատնքին, ոչ էլ օրինական օպօզիցիա կազմել, որքան էլ
ցանկանանք մէկը կամ միւսը:
Ստորերկրեայ, դաւադրական գործունէութիւն չպիտի ունենանք,
խորհրդային իշխանութիւնը պայթեցնելու փորձեր չպիտի ցանկանանք
անել, եթէ նոյն իսկ կարողանանք:
Խօսքով պայքարել դրսից ու գաղութներում հակաբօլշեւիկեան
պրոպագանդ անել, երբ ներսից պայթեցնելու մտադրութիւն չունենք եւ
երբ դրսի խօսքը չի լսւելու երկրում — անիմաստ ու անվայել բան է:
Աշխատակցել դրսից Հայաստանի տնտեսական վերաշինութեան,
առեւտրական ու արդիւնաբերական ընկերութիւններ կազմել — դա
քաղաքական կուսակցութեան գործը չէ:
Ի՞նչ անել ուրեմն:
Ահա այստեղ է, որ պիտի ասեմ այն շատ ծանր խօսքը, որ գիտեմ
վրդօվեցնելու է ձեզ, բայց որը պէտք է ասւի վերջապես եւ ասւի
պարզօրէն, առանց քողարկումների ու մեղմացումների:
Հ. Յ. Դաշնակցութիւնը անելիք չունի այլեւս:
Մեր կուսակցութիւնը արել է արդէն իր ամբողջ անելիքը ու
սպառել է իրան, կեանքի նոր պայմանները առաջադրում են հրամայօրէն
նոր պահանջներ․ այդ նոր պահանջներին մենք անընդունակ ենք
պատասխան տալու, ուրեմն պիտի թողնենք ասպարեզը մեզանից աւելի
կարողներին:
Հարկ կա՞յ արդեօք մէկ անգամ եւս յիշեցնելու, թէ որոնք են նոր
