նությանը միացել են էջմիածնի, Ապարանի, Աբովյանի, Դիլիջանի, Սեանի, Հրազդանի, Չարենցավանի, Աշտարակի, Մարտունիի, Շամշադինի, Գյումրիի, «Մեծն Տիտան», «Արաբո», «Գարդման», «Դավիթ Բեկ» և այլ կամավորական ջոկատներ։
1992- ի ամռանը հակառակորդը ԼՂՀ Շաաոմյանի և Մարտակերտի շրջաններում ձեռք բեած ժամանակավոր հաջողություններից հետո Խնդիր էր դրել շրջանի Արծվաշեն գյուղի գրավումով Հայաստան թափանցել։ 1992-ի հուլիսին, համառ մարտերից հետո, կապը Արծվաշենի ծետ կտրվել է։ Վահան-Արծվաշեն ուղղությամբ մղվող մարտերին մասնակցել են տեղի կամավորականները և Վանաձորի գնդերը։ Կատաղի տատերը շարունակվել են Արծվաշենում, որտեղ Վանաձորի մոտոհրաձգային գնդի 14 ազատամարտիկներ իրենց վրա են վերցրել հակառակորՐԻ գրոհները, ապահովել 4500 խաղաղ բնակչի տահանումն անվտանգ գոտի, իրենք հերոսաբար Յավել։ Արծվաշենի անկումից հետո հակառա%աղը գրոհել է ողջ ճակատով, սակայն հանդիպելով լուրջ դիմադրության և կրելով կենդանի արի Ա զինտեխնիկայի զգալի կորուստներ՝ նաՏր-յջելէ։ Հարձակումները վերսկսվել են 1993-ի աոաիա. ապրիլ, մայիս ամիսներին։ Հակառավոլը ծանր պարտություն է կրել Ջիլ գյուղի դիրքերում։ Շրջանում խաղաղություն հաստատվել է ւ-ԿԴի մայիսի զինադադարից հետո։ 1988-94է շրջանից զոհվել են 59 ճամբարակցի և կա4ալորական ջոկատների ու «Հատուկ գնդի» 48 տրյատաճարտիկ։
Վարդենիսի շրջանի 30-ից ավելի յՏակավայրեր, որոնց գերակշռող մասը ադրբեքս-2աբնակ Էր, տեղադրված էին հայ-ադրբեջաճճան սահմանի երկայնքով (91 կրՐ)։ 1988-ի Լրրեմբերին գյուղերից աստիճանաբար հեռացել ։տ1 ադրբեջանցիները, և ազատված բնակավայտշտրմ տեղավորվել են բռնագաղթածները։
1990-93-ին հակառակորդը հարձակվել է Նորաբակի, Կուտականի, Գեղամասա- Ծափաթաղի և այլ ուղղություններում։ 2Բքգեն՝անում ստեղծվել է ի ն ք ն ա պաշտ պ ա ն ա » և բռնագաղթածների տեղավորման շտաբ, ֆաճավորվել կամավորական 2 ջոկատ (հրա®տճատտարներ՝ Հ. Մորոսդյան և Գ. Ասոյան՝ հհա»)։ ՀՀ ԶՈՒ ստորաբաժանումների, կա2.լվան ջոկատների, ԼՂՀ ՊԲ կազմավոտա»§էրի ձեռնարկած ռազմական գործողություններով Քելբաջարի շրջանի ազատագրումից հետո Վապենիսի շրջանի սահմանի երկատրթյամբ խաղաղություն է հաստատվել։ Հետագայում վարդենիսի կամավորական ջոկատները և առանձին ազատամարտիկներ մասնակցել են ԼՂՀ տարբեր շրջանների ազատագրական մարտերին։ Վապենիսի շրջանից զոհվել է 57 ազատամարտիկ։
Կամոյի շրջանում 1989-ին ստեղծվել է ինքնապաշտպանական և բռնագաղթածների տեղավորման և Արցախի օգնության շտաբ։ Շրջանի ազատամարտիկները տարբեր կամավորական, «Գարեգին Նժդեհ», «Արծիվ-մահապարտներ» ջոկատների կազմերում մասնակցել են Գետաշենի ենթաշրջանի (Կամո, Ազատ), Մարտակերտի (Մաղաղիս, Ձայլու, Չինար են), Քելբաջարի (Օմարի լեռնանցք) շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ռազմական տարբեր գործողությունների ժամանակ հրամանատարներ են եղել Ա. ԹԱՄխանյանը, Հ. Աաքեյանը, Ա. Նիկողոսյանը։ ԼՂ ինքնապաշտպանությանը մասնակցել են նաև Կամոյի օդանավակայանի օդաչուները և աշխատակիցները (օդանավակայանի տնօրեն՝ Ն.Կռնատյան)։
Կամոյից ԼՂ, Գետաշեն և Շահումյան են տեղափոխել զենք, զինամթերք, մարդասիրական օգնություն, կամավորական ջոկատներ, Արցախից՝ վիրավոր և զոհված ազատամարտիկներ, բռնագաղթածներ Կամոյի շրջանից զոհվել է 14 ազատամարտիկ։
Մարտունիի շրջանի գյուղերում 1988ին կազմակերպվել են ինքնապաշտպանական շտաբներ, որոնց առջև խնդիր է դրվել շուրջօրյա հերթապահություն սահմանել կենցաղային և ռազմավարական նշանակության օբյեկտներում և անհրաժեշտության դեպքում օգնության հասել վարդենիսի, Եղեգնաձորի և Արարատի շրջանների հարևան գյուղերին։ Շրջանի կամավորականները 1988-ի մայիսին համախմբվել են «Հայ դատ» հասարակական-քաղաքական կազմակերպության Մարտունիի մասնաճյուղի (ղեկավար՝ Թ. Կարապետյան) շուրջ, որը 1988-ի վերջին իր շարքերում ուներ 300 կամավոր։ 1990-ի սկզբին ստեղծվել է «Հայոց ազգային բանակի»
