ԳՈՐԲԱՁՈՎ Միխայիլ Սերգեևիչ էծ. 2.3. .31, գ. Պփվոլնոյե (ՌԴ Ստավապոլի երկրամասի Կրասնոգվարդեյսկի շրջան)), ԽՍՀՄ կուսակցական, քաղաքական, որետական գործիչ։ ԽՄԿԿ ԿԿ գլխավոր քարտուղար (1985-90), ԽՍՀՄ նախագահ (1990-91)։ Ավարտել է Մոքկվայի պետական համալսարանը (1955) և Ստավապոլի գյուղատնտեսական ինստիտուտը .961)։ 1966-68-ին՝ ԽՄԿԿ Ստավաոյոլի քաղ.-.մի առաջին, 1968-78-ին՝ Ստավրոպոլի ււկրկոմի առաջին, 1975-85-ին՝ ԽՄԿԿ ԿԿ էատուղար (Քաղբյուրոյի անդամ՝ 1985-90-ին), 1988-90-ին՝ ԽՍՀՄ ԴԽ Նախագահության -ախագահ։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո հիմնադլ է (1991-ից) Սոցիալ-տնտեսական և քաղաքագիտական հետազոտությունների միջազգային -մնադրամ («Գորբաչով-ֆոնդ»), որի նախագահն Է։ Խաղաղության նոբեյան մրցանակ 1990)։
ԽՍՀՄ ղեկավարությունը Գ-ի գլխավորությամբ 1980-ական թթ. կեսերին, ձգտելով «նո-գել» խորհրդային ամբողջատիարկան համա.ապը, այն դորա բերել քաղաքական և տնտեսական ճգնաժամից, հռչակել Է, այսպես կոչված, «վերակառուցման» («ոլերեստրոյկա») -ղաքականություն։ Սկզբնական շրջանում օշակի հաջողություններ արձանագրվել են հաալարակայնության հաստատման, հասաոս-։կան կյանքի ժողովրդավարացման, քսպական բազմակարծության արմատավորման, - .առը պատերազմի» ավարտի և այլ ոսպաթաններով։ Սակայն այդ միջոցառումներով արաավոր չի եղել կասեցնել երկրի տնտեսա.-ն և քաղաքական ճգնաժամը։ 1980-ական =« վերջին և 90-ական թթ. սկգբին հակասութանների խորացման, «վերակառուցման» իրագործման անհետևողականության, գոր1աղրվող միջոցների սահմանափակության րր-ւտճսաով հասարակական կյանքի բոլոր ՅԼ-սգավսաներում ճգնաժամն ավելի է խորաթա. և ԽՍՀՄ-ը փլուզվել Է։
Վերակառուցման» քաղաքականությունը, %աա կողմից, հնարավոր է դարձրել ԽՍՀՄ առանձին հանրապետություններում անկախաց1*6 և ազգային-ազատագրական շարժումների էԽա Ղարաբաղ/աճ շսՄժում) սկզբնավորումը։ ավյ-ի ազգաբնակչությունը, օգտվելով ստեղծյա5 բարենպաստ պայմաններից, հերթական էգամ, 1988-ի փետրվարին բարձրացրել է ԼՂԻՄ-ը Հայաստանին վերամիավորելու հարցը։ Շարժման սկզբնական փուլում մեծ հույսեր կապելով Գ-ի հետ՝ համաժողովրդական ցույցերն անցնում էին «Միացում» և «Պարտիա-Լենին-Գորբաչով» կարգախոսներով։ 1988-ի փետրվարի 21-ին ԽՄԿԿ կենտկոմը որոշում է ընդունել «Լեռնային Ղարաբաղի և նրա շուրջ իրադարձությունների մասին», դրանով ԼՂԻՄ մարզխորհրդի փետրվարի 20-ին ընդունած որոշումը հայտարարել հակասահմանադրական։ Միրսժամանակ Հայաստանում և ԼՂԻՄ-ում հանրահավաքները դադարեցնելու նպատակով Ղ. դիմել է հանրապետության ճանաչված մտավորականների օգնությանը։
Փետրվարի 26-ին տեղի է ունեցել Ս. Կապուտիկյաքրի և Զ. Բալայանի հանդիպումը Գ-ի հետ, որի ժամանակ Գ. նշել Է. ՈՐ ԼՂ-ի հիմնահարցի նման 19 խնդիր կա երկրում, ուստի պետք է ըմբռնումով մոտենալ այդ բստլույթին։ Ապա երկրի ղեկավարության ընդհանուր դիրքորոշումից ելնելով՝ Գ. ասել Է, որ հիմնահարցը պետք է լուծվի քաղաքական միջոցներով, ԼՂԻՄ-ի հայերի օրինական և սալար բաղձանքները պիտի բավարարում ստանան, սակայն առանց (ազգային) տարածքային վերաձևման, քանի ՈՐ այն կարող է շղթայական ռեակցիա առաջացնել երկրռւմ։ «Մտածեք,ասել է Գ.,ինչպիսին կարող է լինել ծավալվող հակամարտության հետևանքը։ Այն անխուսափելիորեն կբերի Ադրբեջանում ապրող 500 հզ. հայերի և Հայաստանում ապշող 200 հզ. ադրբեջանցիների տեղահանման։ Հսկայական թվով մարդիկ կմատնվեն զրկանքների ու տառապանքների»։
Հանդիպման հաջորդ օրը Զ. Բալայանը Գ-ի խնդրանքով ներկայացրել է ԼՂԻՄ-ին առաջին օգնության 2է կետից բաղկացած առաջարկությունների ցուցակ՝ մարգի ճանապարհների և բնակարանաշինության, եկեղեցիների վերանորոգման, Երևանի ռադիոհեռուստահաղորդումների ընդունման, հայերեն գրականության հրատարակման, Ստեփանակերտում հայկական համալսարանի բացման և այլնի մասին։
Փետրվարի 26-ին հրապարակվել է Գ-ի ուղերձը (հեռարձակվել է միայն Հայաստանում և Ադրբեջանում), որով հանդարտության կոչ է արվել Հայաստանի և Ադրբեջանի ժողովուրդներին։ Սակայն հաջորդ օրն սկսվել և մինչև փետրվարի 29-ը շարունակվել է Սումգայիթում հայերի
