ԿԱՏ, կագմավորվել է 1989-ին, Կոտայքի շրջ ումում՝ 1Վ2 1 ռադիոկայանի կամավորականների հիմրի վրա։ 1989-94-ին մասնակցել է ՀՀ Արարատի (Սևակավան), Մեղրիի (Նյուվադի), Տավուշի (Մոսեսգեղ, Պսաավաքար), ճամբարակի (Վահան), Գուիսի (Շոտնուխ). ԼՂՀ Լաչինի, Ֆիզուլիի (Հորադիզ) շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Ռազմական տարբեր գործողությունների ժամանակ հրամանատարներ են եղել Ս. Խաչատրյանը, Գ. Թորոսյանը։
ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅՈՒՆ
(ՌԲԾ) ԼՂՀ, խաղաղ և պատերազմական պայմաններում զոլքերի բժշկական սպասարկումը իրականացնող ԶՌՒ թիկունքային ծառայություն։ ՌԲԾ իրականացնում է զուրի բժշկական սպասարկման համալիր միջոցառումներ՝ անձնակազմի առողջության պահպանման և ամրապնդման, հիվանդությունների, վնասվածքների դեպքում զինվորականներին բուժօգնություն ցույց տալու, նոոնց մարտունակությունն ու աշխատունակությունն արագ վերականգնելու, ինչպես նաև՝ սանիտարահիգիենային, հակահամաճարակային և բուժախտականխարգելիչ մի- ջոցառումներ, բժշկական գույքով ապահովում, ՌԲԾ մարտական և զորահավաքային բարձւ պատրաստվածություն, ռազմական բժշկագիտության խնդիրների մշակում։ ՌԲԾ խնդիրները խաղաղ ժամանակ որոշվում են ԶՌՒ ուսումնամարտական նախապատրաստության և զոլային կենցաղի պայմաններով։
Ղարաբաղում ՌԲԾ սկզբնավորվել է 1988-
1988- ին՝ Շահումյանի շրջանում ինքնապաշտպանական առաջին ջոկատների կազմավորման հետ միաժամանակ, մարտական գործողությունների պայմաններում։ Կառուցվածքը և գործունեության սկզբունքները համապատասխանել են առկա հանգամանքներին։ Հիվանդ և վիրավոր ազատամարտիկների բուժսպասարկումը իրականացվել է ինքնօգնությամբ և փոխօգնությամբ՝ անհատական միջոցներով, ջոկատների բուժքույրերի և բուժակների, ինչպես նաև տեղական հիվանդանոցների, բժշկական կետերի քաղաքացիական բուժանձնակազմի միջոցով։ 1990-92-ին, ՊԲ կազմավորմանը զուգընթաց, աստիճանաբար ձևավորվել է ՊՇ-ների և բանակային այլ կառուցվածքների բժշկական ծառայությունը, ուը կազմակերպել է հիվանդների և վիրավորների տարհանումը մարտական գործողությունների տարածքներից։ Այդ փուլում ՌԲԾ չուներ հստակ կազմակերպական կառուցվածք հրապիտալային բազա, շարժական ռազմադաշտային հրապիտալներ։ Բժշկական ապահովումն իարկանացվել է բժշկական հատուկ խմբերի միջոցով, իսկ որպես հրապիտալներ օգտագործվել է քաղաքացիական բուժհիմնարկների առկա ցանցը։
1989- 95-ին, Վ. Մարությանի նախաձեռնությամբ, կագմավորվել է ԼՂՀ ՌԲԾ, ձևավորվել զորամասերի բժշկական ծառայությունները. ստեղծվել զինվորուկան հրապիտալների կենտրոնական ցանց, կազմակերպվել կենտրոնական Լ հրապիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողովներ (տես նաև Բժիշկներ Ղաատաղյաս ազատագրական պատերազմում)։ 1990- Գոկ. Բ ալայան Զ., Բժիշկ Մաուլթյանը և նրա «ՊԽտերագրֆ հետքը եկա է մնում» զիոէը, Ե., 1999։
Բ. Հարաթյունյան, Հ. հրաչատքյան
ՌԱԶՄԱԳԵՐԻՆԵՐ (միջազգային իրավոա- քում), պատերազմի ժամանակ թշնամու ձեռքն ընկած զինված ուժերի մեջ մտնող անձինք (այղ թվում՝ պարտիզաններ, զինվորական թղթակիցներ կոմբատանտներ և ուփշներ)։ Ռ-ի ռեժիմր կարգավորող միջազգային առաջին բազմակազմ համաձայնագրերը Հաագայի կոնվենցիաներ են (1899 և 1907)։ 1929-ին և 1949-ին
