վարել է Վ. Սաոթյանը։ ՈւժեՐԻ համախմբման գործում կարևոր դեր են խաղացել նաև Դ. Զադոյանը, Ա. Մարզպանը, Ա. Ղազարյանը, Ռ. Ավետիսյանը, Բ. Դավթյանը, Գ. Գփգորյանը, Կ. Գարեզինյանը, Ռ. Թևանյանը, Ս. Ադամյանը, Ռ. Մարտիասյանը, Մ. Հարությունյանը և ուրիշներ։ 1988-89-ին շրջանի Արարատ, Արմաշ, Ավշրա, Երասխ, Լուսառատ, Վեդի, Վանաշեն, Սուրենավան, Արրցաձոո Սևակավան, Նա Կյանք, Փոքր Վեդի, Տափերական, Ոսկետափ, Շաղափ, Սիսավան գյուղերում և Արարատ քաղաքում (3 ջոկատ) կազմավորվել են կամավորական ջոկատներ։ Նրանց միջոցով Նախիջևանի սահմանին կազմակերպվել է շուրջօրյա հերթապահություն։ Վ. Սարգսյանի գլխավորությամբ կազմավորվել է ռազմական խորհուրդ (անդամներ Դ. Զադոյան, Ա. Մապըսյան, Ա. Ղագրայան, Բ. Դավթյան, Ռ. Ավետիսյան, Պ. Զուռնաչյան, Դ. Գրիզորյան, Ս. Ադամյան)։ Արարատի կամավորականների առաջին մարտական գործողությունը՝ Դ. Զադոյանի ղեկավարությամբ, Քյսոքի գյուղի ազատագրումն էր 1990-ի հունվարի 14-15-ին։ Ազատագրված Քյսսքիում տեղավորվել են Ադրբեջանից բռնագաղթած 52 ընտանիք, գյուղը վերանվանվել է Տիգոսնաշեն՝ այստեղ զոհված «Ավշսո» ջոկատի ազատամարտիկ Տիգոսն Մելիքյանի անունով։ 1990-ի հունվարի 18-ին տեղի է ունեցել էքրասխի ինքնապաշտպանությանը։
Շրջանի ազատամարտիկների առանձին խմբեր հետագայում ներառվել են «Արծիվ-30»-ի, «Հատուկ գնդի», Վեդիի և 9-րդ մոտոհրաձգայի1 գումարտակների, Արարատի գնդի ստորաբաժանումների կազմերում և մասնակցել ՀՀ ՄեղփհԳորիսի, Վայքի, Կապանի, ԼՂՀ Մարտակերփ. Հադրութի, Ասկերանի, Աղդամի, Կուբաթլորի Զանգելանի, Քելբաջարի, Լաչինի, Շուշիի շրջանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին։ Շրջանից Հայաստանի Ազգային հեաս և «Արցախի հերոս» կոչմանն արժանացել է Վ. Արագսյանը, ՀՀ և ԼՂՀ «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշաններով պարգևատրվել են ՀՀ բանակի գեներալ-մայա Գ. Գրիգորյանը և «Արծիվ-30» ջոկատի հրամանատար Գ. Մարկարյանը (հետմահու)։ ԼՂ« «Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշանով պարգևատրվել է Ռ. Մեհրաբյանը (հետմահու), 2-րդ աստիճանով՝ Լ. Մոսիկյանը, ՀՀ 2-*% աստիճանով՝ Գ. Ղուկասյանը և Ա. Մովսիսյանը, ՀՀ «Արիություն» և ԼՂՀ «Արիության համար» մեդալներով՝ 14 ազատամարտիկ։ Արարատի շրջանից զոհվել է 145 ազատամարտիկ։
Արտաշատի շրջանում 1988-ի մարտիՏ ստեղծվել է Ղարաբաղ կոմիտե, որի փոխնախագահ Հ. Ասատրյանի, անդամներ Խ. Թադևոսյ-ւնի, է. Վարդանյանի նախաձեռնությամբ 1989ից սկսած կազմավորվել են կամավորական ջոկատներ Արտաշատ քաղաքում (5) և շրջանի Բերքանուշ, Այգեստան, Մրգավան, Այգեզարդ. Այգեպատ, Շահումյան, Դալար, Մասիս, Նոռ-շեն, Մխչյան, Դիմիտավ, Կանաչուտ, Դվհ1. Քաղցոսշեն, Ոստան, Լանջազատ, Բարձրաշրգյուղերում։
1988- ին ստեղծվել են Արտաշատի «Մուշւ Երկրապահ միացյալ ջոկատների շտաբնեայ (միացյալ ջոկատների գլխավոր հրամանատար Լ. Սաղաթհլյան, անդամներ՝ Յու. ՍտեփանյաէԼ Հ. Ասատրյան, Մ. Մարգարյան, Մ. Ավագյան, աՏ Մանջիկյան, Խ. Թադևոսյան, Հ. Մնացակատյան, Է. Վարդանյան, Հ. Խաչատրյան, Ա. ԳոլեզI յան, Կ. Վարդանյան, Մ. Հովհաննիսյան ձ ին՝ Արտաշատի մոտոհրաձգային գումարտ* կը (հրամանատար՝ Մ. Ավագյան)։ Ջոկատներ I առանձին, Արտաշատի, «Արծիփ5», «Արծիվ-28* գումարտակների կազմերում մասնակցել են — Արարատի (Երասխ), Կապանի, Գոփսի, ՆոյԷք-1 բերյանի, ԼՂՀ Շահումյանի (Բուզլուխ, էրքեա Մանաշիդ, Վերինշեն), Լաչինի, ՄաՐտակերտՅ» (Հակոբ Կամարի, Դրմբոն, Ումոպլու, Չլդրան Ֆիզուլիի (Մարջալու, ՄուսաբեյլխՀորադիգ
