Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/380

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

կամ ասեղնագործ նախշերով խալաթ։ Դարասկզբից սկսեցին «կիմոնո» անվանել հատուկ ձևվածքի (ամբողջաձևված), այսինքն, առաջամասի և թիկնամասի հետ ձևված թևքը։ Այդպիսի թևքը հատկապես տարածված է կանանց թեթև շրջազգեստներում։

Կլյոշ կիսաշրջազգեստի ձևվածք, որն ունի կոնքերից ազատ թափվող փոթածալքեր։ Տարբերում են կիսակլյոշ (ձևվածքը կիսաշրջանաձև), կլյոշ (ձևվածքը շրջանաձև) և տապակներով կլյոշ։ «Կլյոշ» բառը ֆրանսերեն նշանակում է «զանգ» (XIII դ. այդպես էին անվանում առանց թևքերի, գլխանոցով, մորթե աստառով և մինչև ոտնաթաթերը հասնող ճամփորդական մեծ թիկնոցները):

«Կլյոշ» են կոչվում նաև կանացի փափուկ լայնեզր (նրբաթաղիքից կամ հյուսած) գլխարկները։

Կովբոյ. տղամարդու վերնաշապիկ վանդակավոր գործվածքից։ Ունի ուղիղ ձևվածք, կոճակներով կոճկվող թեզանիքներով երկար թևքեր, լանջագրպաններ։ Երբեմն օձիքի անկյունները կոճկվում են կոճակներով։

Մակինտոշ. անջրանցիկ թիկնոց։ Կոչվել է ի պատիվ շոտլանդացի քիմիկոս Չարլզ Մակինտոշի, որն անցյալ դարի 30-ական թթ. կաուչուկի բարակ շերտով սոսնձել է կտորի երկու շերտ՝ այն դարձնելով անջրանցիկ։ Մակինտոշի համար բնութագրական են ուղիղ ուրվագիծը, հետծալովի օձիքը (դարձածալերով և առանց դարձածալերի), հետնամասի փորակը, կտրովի թեք գրպանները, գոտին և թևքերի զոլակները։

Միտենկի. բաց մատներով ձեռնոց։ Ի հայտ է եկել XVI դ.։ Պատրաստել են մետաքսից, թավշից, ժանյակից, նույնիսկ մորթուց։ Ձեռնոցի նման ձևը կիրառվել է տարբեր աշխատանքներում։

«Չղջիկ». ամբողջական ձևվածքով թևքի տարբերակներից մեկի անվանում։ Առավել հաճախ կիրառվում է կանանց Հ-ի մեջ, թեթև շրջազգեստների մոդելներում։ Այս ձևի առանձնահատկությունն այն է, որ թևքի փորվածքն իջեցվում է համարյա մինչև գոտկատեղ, իսկ դաստակի հատվածում խիստ նեղանում է՝ գրկելով այն։

Պարեգոտ, պատմուճան (տունիկա). զանազան երկար բլուզների անվանում։ Հաճախ հագնում են կիսաշրջազգեստի և տաբատի, երբեմն նաև թեթև շրջազգեստի հետ։

Պոլո. մարզական թեթև վերնաշապիկ փափուկ օձիքով, մինչև կրծքամեջտեղը կոճկվածքով, հաճախ կարճ թևքերով։ Տերմինը փոխառվել է տիբեթական լեզվից (այդպես է կոչվել գնդակով խաղը), սակայն, որպես նորաձևություն, մուտք է գործել Անգլիայից։

Ջինս. բամբակե խիտ գործվածքից տաբատ։ Եղել է ամերիկյան ֆերմերների և դոկերների աշխատանքային Հ.։ 50-ական թթ. վերջերին-60-ական թթ. սկզբներին լայն տարածում է ստացել, իսկ 70-ական թթ. սկզբներին դարձել երիտասարդության նախասիրած Հ.։ Ենթադրվում է, որ «ջինս» անվանումն առաջացել է Ջենովա իտալական նավահանգստի անունից, որտեղից ջինսի գործվածքը արտահանվել է Ամերիկա։ Ֆրանսիայում, ըստ արտադրության տեղի, գործվածքն ունի և այլ անվանում՝ «դենիմ» («Նիմ քաղաքից»)։

Ջինսի ոճ. մարզական տեսքի Հ., ունի յուրատեսակ ձևվածք, թակալակարեր, վրադիր գրպաններ, մետաղական սեղմակոճակներ, օղլակներ։ Պարտադիր չէ այդ ոճի Հ. կարել ջինսե կտորից, հարմար է ցանկացած խիտ գործվածքը կամ վելվետը։

Ռեգլան. թևքի ձևվածքի տարատեսակ, այդպիսի թևքերով վերարկու (կոչվում է այդ ձևվածքի գյուտարարի՝ անգլիացի գեներալի անունով)։

Ռետրո (հետադարձ). նորաձևության ուղղություն, որն օգտագործում է անցած տարիների մոդելների տարրերը, դետալները, ձևերը։ Ռետրոնորաձևությունը ճշգրտորեն չի կրկնում անցյալի ձևերն ու հնարները, այլ օգտագործում է դրանցից մի քանիսը և ստեղծում նոր մոդելներ (թեթևակի հիշեցնում են երբևիցե հագածը)։ Ռետրոնորաձևության շնորհիվ գործածության մեջ մտան ասեղծնագործած բլուզները և զգեստները, գոդե կիսաշրջազգեստները, ուսաբարձիկները, փոթաժապավենները, սեղմակները, արծաթագույն և ոսկեգույն կոճակները։

Սաբո. փայտե (փայտի ամբողջական կտորից պատրաստված) կամ փայտե ներբանով կաշվե կոշիկներ բաց կրունկով։ 60-ական թթ. վերջերից նորաձևության մեջ տարածվել են սկզբում կաշվե կոպիտ երեսը փայտե ներբանին զարդամեխերով ամրացված, այնուհետև հաստ ձուլածո պոլիուրեթանային ներբանով սաբոները։

Սարաֆան. պարսկական ծագումով բառ է և նշանակում է «գլխից մինչև ոտք հագնված»։ Այժմ սարաֆան են անվանում առանց թևքերի, բաց վզով և ուսերով զգեստը։

Սարոնգ. երկար կիսաշրջազգեստ առանց միացման կարի, կոնքի շուրջը վրաբերվող փեշով։ Այդպիսի կիսաշրջազգեստներ հագնում են Հնդկաստանում և Ինդոնեզիայում։ 70-ական թթ. թափանցել է եվրոպական նորաձևության մեջ։ Այդ կիսաշրջազգեստի փեշի վրաբերվածքը պետք է լինի խոր՝ ընդհանուր շրջագծի 1/3-ից մինչև կեսը։

Սաֆարի ոճ. Հ., որում լայնորեն օգտագործվում են Աֆրիկայում ապրող եվրոպացիների զինվորական Հ-ի տարրերը։ «Սաֆարի» անվանումը նշանակում է «որս աֆրիկյան սավաննաներում»։ Այդ տարազին հատկանշական են ուսադիրներ, վրադիր գրպաններ, թակալակարեր, ուղիղ ուրվագիծ, գույնը՝ խակի, բաց դարչնագույն, տարբեր երանգների սպիտակ։

Սպենսեր. կարճ պիջակ (տղամարդու) կամ ժակետ (կանանց), որը հասնում է մինչև գոտկատեղը։ Կարող է լինել միաշար կամ երկշար կոճկվածքով, օձիքով, դարձածալերով կամ առանց դրանց։ Առաջին անգամ օգտագործվել է XIX դ. անգլիացի տղամարդկանց կոստյումներում։

Սուպատ. գաղտնի կոճկվածք (զոլակով կամ կափույրով ծածկված): Օգտագործվում է Հ-ի բոլոր տեսակներում։

Տոք. կանացի անեզր գլխարկ։ Այդ գլխարկը երբեք նորաձևությունից դուրս չի գալիս, փոփոխվում է միայն առանձին մասերի համամասնությունը։ Կարում են նրբաթաղիքից, փափուկ ծղոտից, կտորից, մորթուց։

Տուրբան (չալնա, գլխափաթթոց). Արևելքի երկրներում լայնորեն տարածված գլխարկ։ Ժամանակակից նորաձևության մեջ չալմայի ձևերը լայնորեն տարափոխվում են, տարածված են թավշից, նրբաթավշից, կերպասից կարված, զանազան թելերից հյուսված տարատեսակները։

Ֆիգարո. կարճ, գոտկատեղից վերև, առավել հաճախ առանց օձիքի ժակետ (կոճկվող կամ առանց կոճկվածքի)։ Օգտագործվում է գլխավորապես կանանց և երեխաների Հ-ի մեջ, կիսաշրջազգեստի, տաբատի կամ շրջազգեստի հետ։ Ֆիգարոն եղել է իսպանական Հ-ի բաղկացուցիչ մաս։