Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/163

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Թթու Խ-ից քաղցր կարկանդակ։ Պատրաստել կարկանդակի Խ. (թթխմորով կամ առանց թթխմորի)։ Որպես լցոն կարելի է օգտագործել պովիդլո, ջեմ, մուրաբա, խնձոր, թարմ հատապտուղներ։

Քաղցր կարկանդակը պատրաստում են 2 շերտով. 1 սմ հաստության բացած խմորաշերտը դնում են սաճի կամ տապակի մեջ, եզրերը կտրում, վրան հավասար շերտով դնում լցոնը և խմորաշերտի եզրերը ձևավորում։ Կարելի է Խ-ի մնացորդներից բարակ շերտեր կտրել և վանդակաձև դնել լցոնաշերտի վրա։

Թթու Խ-ից կարկանդակներ և փքաբլիթներ (տապակած). որպեսզի տապակած կարկանդակը փուխր ստացվի, Խ. պետք է ավելի ջրիկ լինի և նվազ ամոքուն, քան ջեռոցում թխվող կարկանդակի Խ.։ Պատրաստում են սովորական թթու Խ. (թթխմորով կամ առանց թթխմորի)՝ փոխելով բաղադրիչների հարաբերակցությունը. 1 կգ ալյուր, 2 1/2 բաժակ կաթ կամ ջուր, 1 1/2 ճաշի գդալ թույլ կարագ, 2 ձվի դեղնուց, 1 ճաշի գդալ շաքարավազ, 1 թեյի գդալ աղ և 30 գ խմորիչ։

Կարկանդակը կարելի է լցոնել մսով, կաղամբով, բրնձով, պինդ եփած ձվով, խաշած կարտոֆիլով, տապակած սոխով, սնկով ևն։ Լցոնը պետք է պատրաստել նախապես, որպեսզի Խ. հասունանալուն պես հնարավոր լինի կարկանդակները ձևավորել։

Փքաբլիթները պատրաստում են նույն եղանակով՝ Խ-ին գնդիկների տեսք տալով և լցոնելով պովիդլոյով, խնձորով, մուրաբայով։ Փքաբլիթները կարելի է պատրաստել նաև առանց լցոնի։ Տապակելուց հետո փքաբլիթների վրա ցանում են վանիլին կամ դարչինի հետ խառնած շաքարափոշի։ Հետը կարելի է թթվասեր մատուցել։ Կարկանդակները և փքաբլիթները տապակում են յուղով կամ ձեթով։ Որպեսզի կարկանդակները շատ յուղոտ չլինեն, կարելի է յուղի մեջ օղի լցնել (300 գ յուղին կամ ձեթին՝ 1 ճաշի գդալ օղի)։

Կարկանդակները տապակելուց առաջ յուղը պետք է դաղել այնքան, որ մեջն ընկնող ջրի կաթիլն ուժեղ ճթճթոց առաջացնի, բայց յուղը չվառվի (տես Ֆրիտյուր)։ Կարկանդակները խորհուրդ է տրվում տապակել թուջե կամ ալյումինե խոր տապակի մեջ՝ մարմանդ կրակի վրա (յուղը պետք է անընդհատ եռա)։ Ամանի մեջ կարելի է միանգամից մի քանի կարկանդակ դնել, դրանք պետք է ծածկված լինեն յուղով և ազատ լողան ամանի մեջ։ Որպեսզի կարկանդակները հավասարաչափ տապակվեն և կարմրեն, պետք է ժամանակ առ ժամանակ շրջել։ Պատրաստի կարկանդակները յուղից հանում են հատուկ անցքավոր գդալով կամ քափկիրով և դնում ցանցի վրա կամ փլավքամիչի մեջ, յուղը հոսելուց հետո՝ տեղափոխում սկուտեղի մեջ։

Բաղարջ։ Խմորիչը լուծել գոլ ջրի մեջ, ավելացնել աղ, հալած յուղ, ձու, շաքար և լավ խառնել։ Մաղած ալյուրը բլրաձև լցնել սեղանին, մեջը փոս անել, լցնել պատրաստած խառնուրդը, խառնել և հունցել (15-20 րոպե)։ Խ. ծածկել սրբիչով, թողնել 1 ժամ, մի անգամ ևս հունցել և թողնել 1-1 1/2 ժամ, որ բարձրանա։

Պատրաստի Խ. բաժանել 200 և 250 գ-անոց կտորների։ Մեծ կտորներին կլոր բլիթների ձև տալ, դնել յուղած սաճի մեջ, երեսին ձվի դեղնուց քսել և պատառաքաղով ցանցաձև ակոսներ անել։

Խ-ի փոքր կտորներից ձևավորել երկար ձողիկներ, երկտակել, պարանի նման ոլորել, կպցնել բլիթի շուրջը, վրան դեղնուց քսել, խաշխաշ ցանել և թխել ջեռոցում 18-20 րոպե։

900 գ ալյուրին՝ 100 գ կարագ, 1 ձու, 300 գ շաքարավազ, 30 գ խմորիչ, 10 գ աղ, 200 գ ջուր, 1 ձվի դեղնուց, 15 գ խաշխաշ։

Տոնական հաց։ Խմորիչը լուծել գոլ կաթի մեջ, ավելացնել աղ, շաքարավազով հարած ձու և լավ խառնել։ Անընդհատ խառնելով ավելացնել ալյուր, հալած յուղ և հունցել 20-25 րոպե։ Խ. սրբիչով ծածկել, 1 1/2-2 ժամ թողնել տաք տեղում, որ հասունանա։ Այդ ընթացքում 2 անգամ հունցել։

Պատրաստի Խ. բաժանել 5 մասի, գրտնակելով կլոր բլիթի ձև տալ (2-3 սմ հաստության), դնել յուղած սաճի մեջ և թողնել 30 րոպե, որ հասունանա։ Այնուհետև վրան դեղնուց քսել և ցանել մանր կտրտած նուշ։ Թխել տաք ջեռոցում։

1 կգ ալյուրին՝ 240 գ կարագ, 400 գ կաթ, 300 գ շաքարավազ, 3 ձու, 10 գ աղ, 30-40 գ խմորիչ, 50 գ նշի միջուկ։

Ամոքափախլավա։ Խմորիչը լուծել ջրի մեջ, ձու ավելացնել և լավ խառնել։ Անընդհատ խառնելով ավելացնել ալյուր, հալած յուղ, հունցել 10-15 րոպե և 1-1,5 ժամ պահել տաք տեղում, որ հասունանա։

Խորիզ պատրաստելու համար ընկույզի միջուկն աղալ մսաղացով և խառնել շաքարավազի և ծեծած հիլի հետ։

Խ. կիսել, յուրաքանչյուր մասը գրտնակել 1,5-2 մմ հաստության շերտով։

Խմորաշերտերից մեկը դնել յուղած սաճի մեջ, վրան 3 մմ հաստության հավասար շերտով փռել խորիզը և ծածկել երկրորդ խմորաշերտով։ Խմորաշերտերի եզրերը միացնել։ Երեսին ձվի դեղնուց քսել, շեղանկյունաձև կտրվածքներ անել և թխել ջեռոցում 35-40 րոպե։ Ջեռոցի մեջ դնելուց 10 րոպե հետո սաճը հանել և Խ-ի վրա կտրվածքների գծով հալած յուղ լցնել, ապա ամանը նորից դնել ջեռոցի մեջ։ Փախլավան թխվելուց հետո կտրվածքների գծով մեղր լցնել և կտրտել։

Խ-ի համար՝ 750 գ ալյուր, 175 գ հալած յուղ, 2 ձու, 35 գ խմորիչ, 200 գ ջուր, խորիզի համար՝ 500 գ ընկույզի միջուկ, 500 գ շաքարավազ, 5 գ հիլ, վրան քսելու համար՝ 2 ձվի դեղնուց, լցնելու համար՝ 110 գ հալած յուղ, 175 գ մեղր։

Նազուկ (կաթնահունց)։ Շաքարավազն ու ձուն լավ հարել, ավելացնել փափուկ կարագ և շարունակել հարելը։

Խմորիչն ու աղը լուծել կաթի մեջ և խառնելով լցնել սկզբնական զանգվածի մեջ։ Ավելացնել դարչին, վանիլին, զաֆրան և լավ խառնել։ Քիչ-քիչ ալյուր լցնել և հունցել 25-30 րոպե, որից հետո ծածկել սրբիչով և 35-40 րոպե պահել տաք տեղում։

Պատրաստի Խ. բաժանել 5 գնդի։ Յուրաքանչյուր գնդից ձևավորել 2 սմ հաստության բլիթներ, դնել սաճի մեջ, սրբիչով ծածկել, 15 րոպեից դնել տաք ջեռոցի մեջ և թխել 20-30 րոպե։

750 գ ալյուրին՝ 150 գ կարագ, 175 գ շաքար, 5 ձու, 0,2 գ զաֆրան, 50 գ խմորիչ, 200 գ կաթ, 0,3 գ վանիլին, 5 գ դարչին, 5 գ աղ։

Խմորիչով կիսաշերտավոր Խ. պատրաստում են սովորական թթու Խ-ի պես։ Բարձրանալուց հետո Խ. լավ հունցել, բացել 1 սմ հաստության շերտով, վրան փափուկ կարագ քսել, երկտակել, նորից կարագ քսել, երկու անգամ ծալել, 10 րոպե պահել սառնարանում, հանել և նույն գործողությունները կրկնել 3 անգամ։ Այնուհետև թողնել, որ Խ. բարձրանա։

1 կգ ալյուրից պատրաստվող Խ-ի համար անհրաժեշտ է 150-200 գ կարագ։

Խմորիչով շերտավոր Խ.։ 200 գ ալյուրը խառնել 500 գ կարագի կամ մարգարինի հետ, Խ. հունցել և դնել սառնարանի մեջ։ 50 գ խմորիչը, 3/4 բաժակ կաթը, 2-3 ճաշի գդալ ալյուրը, 3 ձուն, 100 գ շաքարավազը և 1 թեյի գդալ աղը խառնել և թթխմոր պատրաստել։ Թթխմորը հասունանալուց հետո ավելացնել մնացած ալյուրը (700 գ), Խ. հունցել և թողնել 1 1/2-2 ժամ, որ հասունանա։ Խ. բացել, ալյուրի և կարագի խառնուրդից սալիկ ձևավորել, դնել խմորաշերտի կենտրոնում, եզրերը վրա բերել (ծրարի ձևով), երկտակել։ Խ. երկարությամբ բացել գրտնակով, ծալել երեք շերտով (սկզբից լայնքով, ապա երկայնքով) և թողնել ևս 1-1 1/2 ժամ, որ հասունանա: