Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/181

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

4-5 Կ-ի համար՝ 600 գ կրծքամիս, 2 ճաշի գդալ հալած յուղ (կամ որևէ ճարպ), աղը և պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։

Ծեծած Կ-ի միսը թեթևակի ծեծում են, աղ ու պղպեղ ցանում, թաթախում հարած ձվի, ապա՝ աղացած պաքսիմատի մեջ, դնում տաքացրած յուղով տապակի մեջ և կարմրացնում (15-20 րոպե)։

Մատուցելիս վրան կարագ են դնում։

4-5 ծեծած Կ-ի համար՝ 600 գ կրծքամիս, 2 ճաշի գդալ հալած յուղ (կամ որևէ ճարպ), 1 ձու, 3 ճաշի գդալ պաքսիմատ, աղը և պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։

Կ. աղացած. միսը ոսկրազատում են, ջլազատում, կտրտում, մսաղացով աղում, ավելացնում սառը ջրի կամ կաթի մեջ թրջած սպիտակ չոր հացի միջուկ, աղ, պղպեղ (կարելի է նաև մանրած սոխ կամ սխտոր), խառնում և կրկին աղում մսաղացով։ Նիհար կամ տարեց կենդանիների մսից պատրաստված Կ-ի զանգվածը երբեմն շատ պինդ է ստացվում։ Այդ դեպքում պետք է խառնելով քիչ-քիչ ավելացնել սառը ջուր կամ կաթ (սերուցք)։ Ստացված զանգվածը բաժանում են մոտավորապես 50-60 գ-անոց հավասար մասերի, ձվաձև տեսք տալիս, թավալում աղացած սպիտակ պաքսիմատի մեջ և երկու կողմից տապակում տաքացրած յուղով տապակի մեջ (մինչև կարմրավուն կեղևի գոյանալը), որից հետո կրակը պակասեցնում են և շարունակում տապակել 5-10 րոպե։

500 գ փափուկ մսին՝ 100 գ հաց, 3/4 բաժակ ջուր կամ կաթ, 1 գլուխ սոխ (կարելի է նաև 1 պճեղ սխտոր), 1/2 բաժակ աղացած պաքսիմատ, 2 ճաշի գդալ կարագ կամ մարգարին. աղը և պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։

Ոչխարի մսի Կ. սխտորով (սխտորած). ոչխարի միսը մսաղացով աղում են, ավելացնում աղացած հում կարտոֆիլ, ծեծած սխտոր, աղ, սև և կարմիր պղպեղ, խառնում և կրկին աղում։ Մսազանգվածին ավելացնում են հարած ձու, բաժանում մասերի, ձվաձև տեսք տալիս, թավալում ալյուրի մեջ և տապակում հալած յուղով։ Սխտորածը մատուցում են տոմատի սոուսով։

600 գ ոչխարի մսին՛ 100 գ կարտոֆիլ, 1 ձու, 1 պճեղ սխտոր, 2 ճաշի գդալ հալած յուղ, 1/2 բաժակ ալյուր, աղը և պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։

Կ. բրնձի, ջրով հփած բրնձի թանձր շիլան մի քիչ հովացնում են, ավելացնում շաքարավազ, ձու, խառնում, Կ-ի տեսք տալիս, թավալում աղացած պաքսիմատի մեջ և կարմրացնում տաքացրած յուղով տապակի մեջ։ Մատուցում են քաղցր կամ սնկի սոուսով (այս դեպքում շիլան առանց շաքարի են պատրաստում)։

2 բաժակ բրնձին՝ 5 բաժակ ջուր, 1 ճաշի գդալ շաքարավազ, 1 թեյի գդալ աղ, 1/2 բաժակ աղացած պաքսիմատ, 2 ճաշի գդալ կարագ, 2 ձու։

Ձկան Կ. կարելի է պատրաստել ձկից կամ ցանկացած ձկան (ձողաձուկ, պերկես ևն) սուկիից։ Սառեցրած սուկին կամ ձուկը հալեցնում են, փշերը և կաշին հեռացնում, ջրքամում և մսաղացով աղում։ Ավելացնում են սառը ջրի կամ կաթի մեջ թրջած սպիտակ չոր հացի միջուկ, տապակած սոխ, աղ, պղպեղ, խառնում և կրկին աղում մսաղացով։ Ստացված զանգվածը լավ տրորում են՝ քիչ-քիչ ավելացնելով ջուր, ապա՝ հում ձու, բաժանում հավասար մասերի, ձվաձև տեսք տալիս, թավալում աղացած սպիտակ պաքսիմատի մեջ և 5-10 րոպե տապակում լավ տաքացրած յուղով (կամ ձեթով)։

500 գ սուկիին՝ 100 գ սպիտակ հաց, 2 գլուխ սոխ, 3-4 ճաշի գդալ ձեթ, 1/2 բաժակ ջուր, 1/2 բաժակ աղացած պաքսիմատ, աղը և պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։

ԿՈՐԵԿ, տես Ձավար:

ԿՈՐԹԻՆ, ծոթրին, ծիթրոն, Հայաստանում տարածված է պարտեզային և խոշորածաղիկ Կ.։ Մշակվում է Լոռու, Գեղարքունիքի, Սյունիքի և այլ մարզերում, Երևանում ևն։ Ունի յուրահատուկ բույր և կծվություն։ Հարուստ է եթերայուղերով (մոտ 1 %), վիտամիններով, հանքային աղերով։ Թարմ և չորացրած Կ. օգտագործվում է որպես համեմունք ապուրների և սալաթների մեջ։

ԿՎԱՍ, զովացուցիչ ըմպելիք։

Կ. կարելի է պատրաստել տանը։ Աշորայի հացը կտրտում են և չորացնում ջեռոցում՝ մինչև կարմրելը։ Չորահացը դնում են ապակե կամ արծնապատ ամանում (ալյումինե ամանում Կ. չի կարելի պատրաստել), վրան եռացրած ջուր լցնում, ամանի կափարիչը դնում և թողնում 3-4 ժամ։ Ստացված թուրմը քամում են և ավելացնում ջրով բացած խմորիչ, շաքարավազ, անանուխ, ծածկում սրբիչով և 10-12 ժամ թողնում, որ խմորվի։ Փրփուր առաջանալուց հետո քամում են 2–րդ անգամ, լցնում շշերի մեջ և ավելացնում չամիչ։ Շշերն ամուր փակում են (եռացրած ջրում թրջած և առասանով կապած խցանով), 2-3 ժամ թողնում սենյակի ջերմաստիճանում, ապա դնում սառը տեղ։ Կ. պատրաստ կլինի 3 օրից։

500 գ աշորայի չորահացին՝ 4-5 լ ջուր, 10-12 գ խմորիչ, 100 գ շաքարավազ, 10 գ անանուխ, 25 գ չամիչ։

Խոցային հիվանդություններով, քրոնիկական ստամոքսաբորբով, կոլիտով, աղիքաբորբով հիվանդներին Կ. խմելն արգելվում է։ Կ. խորհուրդ չի տրվում նաև պոդագրայի և լյարդի հիվանդությունների դեպքում։ Կ. երկար պահել չի կարելի, քանի որ այն շատ շուտ փչանում է, պղտորվում և դառնանում։

ԿՐԵՄ, քաղցրախյուս, աղանդերային քաղցր կերակրատեսակ, որն օգտագործվում է նաև հրուշակեղենի լցոնման և զարդարման համար։

Աղանդերային Կ. պատրաստում են հիմնականում սերուցքով, շաքարով և դոնդողանյութով (ժելատին)։ Ավելացնում են նաև մուրաբա, մանրած ընկույզ, կակաո, սուրճ, չամիչ, բուրավետության համար՝ վանիլին, լիկյոր։ Պատրաստի Կ. լցնում են կաղապարների մեջ և սառեցնում, իսկ մատուցելուց առաջ լցնում են փոքր ափսեների կամ հատուկ սկահակների մեջ։

Հրուշակեղենի Կ. սովորաբար պատրաստում են կարագով, ձվով, շաքարավազով, կաթով, ավելացնում են նաև սուրճ, կակաո, վանիլին, ընկույզ, նուշ, կոնյակ, աղանդերային թունդ գինիներ։

Վանիլի Կ. 20-30 %-անոց սառեցրած սերուցքը լցնել սառույցի կամ սառը ջրի մեջ դրած ամանի մեջ (ամանը պետք է տարողունակ լինի, քանի որ սերուցքի ծավալը հարելուց 1,5-2 անգամ մեծանում է) և հարել այնքան, մինչև ստացվի թանձր փրփրանման զանգված, ավելացնել շաքարափոշի, վանիլաշաքար և խառնել։ Դոնղողանյութին տաք կաթ ավելացնել, խառնել, քամել և հովացնել (25-30 °C), ապա անընդհատ խառնելով, բարակ շիթով լցնել հարած սերուցքի մեջ։ Ստացված Կ. լցնել կաղապարների մեջ և սառեցնել։ Մատուցելուց առաջ Կ-ով կաղապարը