զանգվածով ծնված երեխաների ամենամսյա քաշն ավելի շատ է ավելանում, քան մեծ զանգվածով ծնվածներինը։
Կրծքի տարիքի երեխայի հասակը նույնպես զգալիորեն մեծանում է. մինչև առաջին տարվա վերջը երեխան միջին հաշվով ավելանում է 25 սմ-ով։ Երեխաներն ավելի արագ են աճում առաջին չորս ամսում։ Նրանց հասակը ամսական ավելանում է 3 սմ-ով։ Հետագայում աճն աստիճանաբար դանդաղում է. 4–ից մինչև 6-րդ ամիսը՝ ամսական 2-2,5 սմ, 7-ից մինչև 9-րդ ամիսը՝ 2 սմ, 10-ից մինչև 12-րդը՝ 1,5 սմ։ Կ. ե-ի, հատկապես նորածնի, մաշկը նուրբ է և հեշտությամբ վնասվում է։ Ոչ ճիշտ խնամքի դեպքում առաջանում են շփաբորբ և թարախային բշտիկներ։
Կ.ե–ի ոսկրային հյուսվածքները պարունակում են քիչ քանակությամբ աղեր, ուստի դրանք նուրբ են, ճկուն և ոչ ճիշտ խնամքի դեպքում (օրինակ, երեխային բարձին նստեցնելիս, ժամանակից շուտ կանգնեցնելիս) հեշտությամբ ծռվում են։ Գանգի ոսկրերը սերտաճած չեն, երեք կամ չորս ոսկրերի միացումներում մնում են փափուկ տեղամասեր, այսպես կոչված, գաղտուններ։ Փոքր գաղտունը փակվում է 3-րդ ամսվա վերջում, մեծ գաղտունը՝ 9-14-րդ ամիսներին։ Կ.ե–ի գլուխը համեմատաբար մեծ է. նորածնի գլխի շրջագիծը 34-36 սմ է, մեկ տարեկան երեխայինը՝ 45-46 սմ։ Ձեռքերի և ոտքերի երկարությունը նույնն է, մարմնի երկարության համեմատ ոտքերը կարճ են։
Կ.ե–ի մարմնի ջերմաստիճանը սովորաբար 0,3-0,4°C–ով բարձր է, քան չափահաս մարդունը։ Կ.ե. շատ զգայուն է արտաքին ջերմաստիճանի տատանումների, հատկապես գերտաքացման նկատմամբ, արտաքին միջավայրի ջերմաստիճանի ազդեցությամբ կարող է փոփոխվել նրա մարմնի ջերմաստիճանը։
Կ.ե–ի թոքերը և շնչառական մկանները անբավարար են զարգացած, իսկ թթվածնի պահանջը երկու անգամ ավելի մեծ է, քան չափահաս մարդունը, ուստի նրա շնչառությունը հաճախակի է, անհավասարաչափ և մակերեսային, կյանքի առաջին տարվա վերջում թոքերը և շնչառական մկանները զարգանում են, շնչառությունը դառնում է ավելի խոր։
Սիրտանոթային համակարգը (հատկապես նորածնինը) գործում է բավականին լարված։ Երեխայի անոթազարկը խիստ փոփոխական է (օրինակ, փոքրիկի ճիչի ժամանակ սրտի կծկումների թիվը րոպեում կարող է հասնել 160–200 հարվածի)։ Տարիքի հետ զարկերակային ճնշումը աճում է. մինչև 3 ամսականը միջին հաշվով այն կազմում է սնդիկի սյան 75/70 մմ, իսկ 9-12 ամսականում՝ 90/65 մմ։
Առողջ երեխայի առաջին ատամները (ներքևի երկու կտրիչները) ծկթում են 6–8 ամսականում (հազվադեպ 5-6 ամսականում), 8-րդ և 10-րդ ամիսների ընթացքում հայտնվում են վերևի 4 կտրիչները և, վերջապես, մեկ տարեկանում ևս երկու ներքևի կտրիչները։ Այսպիսով, երեխան 1 տարեկանում ունենում է 8 ատամ։ Ֆիզիկական զարգացմամբ հետ մնալու դեպքում (հատկապես ռախիտի հետ կապված) ատամները ծկթում են ավելի ուշ։ Ատամների ծկթումն ու աճը սովորաբար ընթանում են հիվանդագին։ Երբեմն նկատվում են մարսողության խանգարումներ (հաճախակի, հեղուկ կղում, ախորժակի նվազում, թքահոսություն), դյուրագրգռություն, ջերմաստիճանի բարձրացում, քնի խանգարում։ Նման դեպքերում ոչ մի բուժում չի պահանջվում։
Վաղ հասակի երեխաների ստամոքսաղիքային ուղու գործունեության նյարդային կարգավորումը ամբողջությամբ զարգացած չէ, դրա համար էլ, հատկապես կյանքի առաջին ամիսներին, նկատվում են կանոնավոր մարսողության խանգարումներ (փսխում, որձկում, փորի փքվածություն, հաճախակի կղում)։ Երբեմն փսխումն առաջանում է ծծելու ժամանակ օդ կուլ տալու պատճառով։ Ծծելու շարժումների ակտիվությունը Կ.ե–ի առողջական վիճակի հիմնական ցուցանիշներից է. ցանկացած հիվանդության առաջին ախտանշանը թույլ ծծելը կամ կրծքից հրաժարվելն է։ Կյանքի առաջին շաբաթներում Կ.ե. կղում է օրական 4-5, իսկ մեկ տարեկանում՝ 1-2 անգամ։
Կյանքի մինչև 3-րդ օրը երեխան միզում է օրական 4-5 անգամ, սակայն արդեն 1-ին շաբաթվա վերջից կամ 2–րդ շաբաթվա կեսից՝ օրական 20-25 անգամ, իսկ տարվա վերջին ավելի քիչ (մինչև 15-16 անգամ)։
Նորածնի նյարդային համակարգը անբավարար է զարգացած։ Երեխան ծնվում է միայն կուլ տալու, ծծելու, հորանջելու, պաշտպանական (ցավի, տաքի, սառի նկատմամբ ռեակցիա), բռնելու անպայման ռեֆլեքսներով։ Նորածինը արձագանքում է պայծառ լույսին, նրա լսողությունը թույլ է։ Կ.ե. արագ է հոգնում, ուստի նա պետք է քնի օրական 17-18 ժամից ոչ պակաս։
Մորից ստացած վարակամերժության շնորհիվ երեխան անընկալունակ է մի շարք վարակիչ հիվանդությունների նկատմամբ։ Սակայն բազմաթիվ թարախածին մանրէների դեմ պայքարելու համար նա օժտված չէ բավարար պաշտպանական ուժերով, դրա համար էլ Կ.ե. կարիք ունի առանձնահատուկ խնամքի։
Արգանդից դուրս կյանքին նորածնի օրգանիզմի հարմարվելն ուղեկցվում է մի շարք, այսպես կոչված, հատուկ վիճակներով, որոնք թողնում են հիվանդագին տպավորություն, սակայն, բուժում չեն պահանջում։ Մասնավորապես, դրանց թվին են պատկանում.
մարմնի զանգվածի ֆիզիոլոգիական նվազումը, որը հատուկ է բոլոր նորածիններին՝ կյանքի առաջին 3-4 օրերին։ Ճիշտ կերակրման և խնամքի դեպքում 4-5-րդ օրվանից սկսած երեխայի մարմնի զանգվածը, աստիճանաբար աճելով, 2-րդ շաբաթվա առաջին կեսին հասնում է սկզբնականին,
մաշկի ֆիզիոլոգիական բորբոքումը. կյանքի 1-2-րդ օրը մաշկածածկույթը կարմրում է (հատկապես ձեռքերի և ոտնաթաթերի շրջանում) և տևում է մի քանի ժամից մինչև 2-3 օր, որից հետո սկսվում է թեփոտումը,
թունավոր կարմրամաշկությունը (մաշկի ցան ընդհանուր կարմրության ֆոնի վրա) հատուկ է նորածինների մեծ մասին։ Առավել արտահայտված է լինում դեմքի և գլխի մազածածկ մասում։ Սովորաբար պահպանվում է 2 օրից ոչ ավելի և վերանում է անհետ,
անցողիկ տենդն առաջանում է կյանքի 3-4-րդ օրը և պայմանավորված է անբավարար քանակությամբ հեղուկ ընդունելու հետևանքով առաջացած ջրափոխանակության խանգարումով։ Նման դեպքերում ջերմաստիճանը կարող է բարձրանալ մինչև 40°C, երեխան անհանգիստ է, երբեմն նկատվում են ջղաձգություններ։ Հեղուկ (եռացրած ջուր, թեյ, խաղողաշաքարի 5%-անոց լուծույթ) տալուց հետո տենդը դադարում է,
սեռական կրիզը դրսևորվում է կաթնագեղձերի մեծացմամբ՝ անկախ երեխայի
