Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/340

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Տ-յան որոշ ձևերի դեպքում բժիշկը նշանակում է հատուկ բուժիչ միջատակ՝ երկայնական և լայնական կամարների վերհակիչներ (սուպինատորներ)։

Հիվանդը պետք է պարբերաբար դիմի բժշկին՝ վերհակիչների բարձրությունը ժամանակին շտկելու նպատակով։ Երբեմն հարկ է լինում կրել հատուկ օրթոպեդիական կոշիկ։

ՏԵՆԴ, օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիան մի շարք հիվանդությունների դեպքում։ Արտահայտվում է մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացմամբ։ Դա յուրօրինակ հարմարողական մեխանիզմ է, որի շնորհիվ ակտիվանում են օրգանիզմի պաշտպանական ուժերը։ Տ. առաջանում է ի պատասխան ջերմածին ազդակների (մանրէներ, դրանց թույներ, օտարածին սպիտակուցներ, այդ թվում շիճուկներ, վակցինաներ, որոշ քիմիական նյութեր), ինչպես վարակիչ, այնպես էլ ոչ վարակիչ (թունավորումներ, ալերգիական վիճակներ և այլն) հիվանդությունների դեպքում։ Տ. օրգանիզմի համար օգտակար ռեակցիա է, սակայն որոշ դեպքերում կարող է ունենալ բացասական ներգործություն։ Տ. ուղեկցվում է (առանձնապես ծանր դեպքերում) տարբեր օրգանների և նյարդային (գլխացավ, գլխապտույտ, գիտակցության մթագնում), սիրտանոթային և շնչառական (սրտխփոց, շնչառության հաճախացում) համակարգերի գործունեության, նյութափոխանակության խանգարումներով, միզարձակման նվազեցմամբ և այլն։ Ջերմաստիճանի բարձրացումը սովորաբար կախված է ջերմածին ազդակի «բաժնաչափից», սակայն 40,5-41 °C–ից վեր չի բարձրանում։ Տ. թույլ է արտահայտված նորածինների, տարեց և ծեր մարդկանց մոտ։ Տ. ընթանում է 3 փուլով. ջերմաստիճանի բարձրացում (հիվանդը սարսուռ է զգում), բարձր (առավելագույն) ջերմաստիճանի կայուն պահպանում (մաշկի գունատությունը փոխարինվում է կարմրությամբ, առաջանում է ջերմության զգացում) և ջերմաստիճանի նվազում (կտրուկ, մի քանի ժամվա ընթացքում կամ աստիճանաբար)։

Զանազան հիվանդությունների ժամանակ Տ-ի բնույթը տարբեր է, որն արտահայտվում է ջերմաստիճանային ոչ միատեսակ ձևի կորերով և ունի ախտորոշիչ նշանակություն (օրինակ, մալարիային բնորոշ է խիստ որոշակի ժամանակամիջոցում ջերմաստիճանի կտրուկ բարձրացումը և նույնպիսի կտրուկ իջեցումը, թոքերի բորբոքման դեպքում բարձր (39-40 °C) ջերմաստիճանը պահպանվում է որոշակի ժամանակ)։ Մարմնի բարձր ջերմաստիճանի արհեստական իջեցումը նպատակահարմար չէ, իսկ երբեմն նույնիսկ վնասակար է։ Ուստի առանց բժշկի խորհրդի չի կարելի օգտագործել ջերմությունն իջեցնող դեղանյութեր։

ՏԵՍՈՂՈՒԹՅՈՒՆ, աչքի կառուցվածքը, աչքը կամ ակնագունդը ունի 3 թաղանթ. արտաքին (սպիտապատյան), միջին (անոթա-թաղանթ) և ներքին (ցանցաթաղանթ)։ Արտաքին թաղանթն աչքի առջևի մասում վերածվում է թափանցիկ եղջերաթաղանթի (եղջրենի)։ Միջին թաղանթը հարուստ է աչքը սնող արյունատար անոթներով։ Ակնագնդի առջևի մասում անոթաթաղանթը փոխարկվում է ծիածանաթաղանթի, որն ունի տարբեր գունավորում (դրանով է պայմանավորված աչքի գույնը)։

Ծիածանաթաղանթի կենտրոնում գտնվում է անցք՝ բիբը, որի տրամագիծը ծիածանաթաղանթի հատուկ մկանների շնորհիվ կարող է փոփոխվել (նեղանալ կամ լայնանալ) և կարգավորել աչք մտնող լույսի քանակը։ Պայծառ լույսի դեպքում սովորաբար բիբը նեղանում է, մթության մեջ՝ լայնանում։ Ծիածանաթաղանթի հետևում տեղավորված է ոսպնյակը, որը նուրբ կապանով միացած է հատուկ մկանի հետ։ Վերջինիս կծկումից ոսպնյակը հաստանում է, իսկ թուլացումից՝ տափակում, որը հնարավորություն է տալիս փոխել այդ բնական ոսպնյակի ուռուցիկությունը։ Այդ գործընթացը կոչվում է աչքի ակոմոդացիա։ Ոսպնյակի կորության փոփոխության շնորհիվ հնարավոր է պարզ տեսնել մոտն ու հեռուն։