Էջ:Artcakh history.pdf/365

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

մարդ, որոնց կտտանքների են ենթարկել Ադրբեջանի բանտերում։ Հազարավոր մարդիկ ստիպված լքեցին իրենց պապենական բնօրրանը։

Նույն թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ստեփանակերտում տեղի ունեցավ ժողովրդական պատգամավորների Լեռնային Ղարաբաղի մարզային և Շահումյանի շրջանային խորհուրդների համատեղ նստաշրջան, որտեղ ընդունվեց «Հռչակագիր Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության հռչակման մասին»689։ Դրանով արցախահայությունը նորից հաս­տատեց ազատության համար մինչև վերջ պայքարելու իր վճռականությունը։ Իրողությունը սրերով ընդունեց Ադրբեջանի ղեկավարությունը։ Արդեն նշմարելի էր դառնում վերահաս լայնամասշտաբ պատերազմի ուրվականը։ 1991 թ. նոյեմբերից զինված ագրեսիա սկսվեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության նկատմամբ։ Առաջին անգամ հանրապետության խաղաղ բնակավայրերի վրա կիրառվեց միջազգային համաձայնագրերով արգելված մասսայական ոչնչացման զենք։

Առճակատման խորացմանը զուգընթաց քաղաքական արմատական փոփոխություններ կատարվեցին նաև ԽՍՀՄ-ում։ 1991 թ. դեկտեմբերի 8-ին Բելոռուսի մայրաքաղաք Մինսկի մոտակայքում գտնվող Բելովեժսկ բնակավայրում երեք սլավոնական խոշոր պետություններ՝ Ռուսաստանը, Ուկրաինան և Բելոռուսը ստորագրե­ցին համաձայնագիր, որով հայտարարեցին ԽՍՀՄ-ի՝ որպես միջազգային սուբյեկտի և աշխարհաքաղաքական իրողության գոյության դադարեցման մասին690։ Այլևս գոյություն չունեցող երկրի նախագահ Միխայիլ Գորբաչովը ստիպված էր հրաժարական տալ։ Ի դեմս նրան Ադրբեջանը կորցրեց իր ամենահզոր հովանավորին։ Ադրբեջանը երես առ երես մնաց ազատության ուղին բռնած ու հետադարձի կամուրջները վառած Ղարաբաղի հայության հետ։ Իր ազատությունն ու իրավունքները զենքի ուժով պաշտպանելու ընդունակ արցախահայությանը հաջողվեց խուսափել սահմանադ­րական առճակատումից Ադրբեջանի հետ, նրա կազմից դուրս գալու և իր անկախության հաստատման ժամանակ ու հետևել ԽՍՀՄ Օրենսդրությանը և միջազգային իրավունքի բոլոր նորմերին։

Արցախահայության պետականության վերականգնման ճանապարհին