հայկական և ադրբեջանական։
1923թ. մանկավարժական տեխնիկում բացվեց Հադրութում, իսկ մանկավարժական բանֆակ՝ Շուշիում699։ 1926թ. ԼՂԻՄ լուսժողկոմատի հրավերով Երևանից, Գյումրիից, Բաքվից, Թիֆլիսից մի քանի տասնյակ նորավարտ ուսուցիչներ աշխատանքի անցան մարզի դպրոցներում700։ Միաժամանակ ամեն տարի Ստեփանակերտում կազմակերպվում էին մանկավարժական դասընթացներ։
Դժբախտաբար խորհրդային իշխանությունը ոչ բոլոր ուսուցիչների նկատմամբ ցուցաբերեց հանդուրժողական վերաբերմունք։ Այս բնագավառում նույնպես առաջնորդվում էին դասակարգային մոտեցմամբ։ Համալսարանական կրթությամբ, ունևոր ընտանիքներից սերված անձնավորություններին և ուսյալ հոգևորականությանը արգելում էին աշխատել դպրոցներում։ 1924թ. օգոստոսի 10-ին մարզգործկոմի և մարզկոմի համատեղ նիստում, անդրադառնալով այդ հարցին, մարզի ղեկավարությունը անհրաժեշտ գտավ ուսուցչության շրջանում կատարել զտում։ Լուսժողկոմատի որոշմամբ վերանայվեց մարզի ուսուցչական կադրերի կազմը, և ազատվեցին 20-ից ավելի «անկայուն ուսուցիչներից»701։
Նմանօրինակ ծայրահեղ խոտորումները հետագա տարիներին աստիճանաբար հաղթահարվեցին և այդ բնագավառը մտավ բնականոն հունի մեջ։
Մշակութային կյանքում խորհրդային իշխանության ամենամեծ նվաճումներից մեկը համարվում է բնակչության զանգվածային անգրագիտության վերացումը։ Կառավարությունը սահմանել էր յուրաքանչյուր մարզի, երկրամասի և հանրապետության համար անգրագիտությունը վերացնելու ժամկետներ։ Այդ աշխատանքների ղեկավարումը դրվեց անգրագիտության վերացման համար հատուկ ստեղծված արտակարգ հանձնաժողովի վրա։
Խրճիթ-ընթերցարաններին, ակումբներին, գյուղխորհուրդներին, ուսումնական հաստատություններին կից ստեղծվում են անգրագիտության վերացման կայաններ։ Մինչև 1930 թվականը մարզում գործող 450 լիկկայաններում սովորել է 30000-ից ավելի մարդ702։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի նախօրյակին մարզի
