Հինգերորդ դարի երկրորդ կեսի Արցախի հայության ազատատենչ ոգորումները անհետևանք չմնացին։ Աղվանից մարզպանության ներսում ձեռք բերեցին իրենց վարչաքաղաքական ինքնուրույնությունը և ստեղծեցին պետական ձույլ մի միավոր, որը պատմությանը հայտնի է որպես Աղվանից թագավորություն անունով։
457թ. մեռնում է Պարսից Հազկերտ թագավորը։ Երկրում խռովություն է սկսվում։ Հանգամանքից օգտվելով՝ Վաչե Առանշահիկը պարսիկներին քշում է իր երկրից և Արցախում ու Ուտիքում իրեն թագավոր հռչակում։
Քննարկվող ժամանակաշրջանում բուն Աղվանքում ապրող ցեղերը միավորված չէին և չունեին կայուն քաղաքական ոչ մի միավոր։ Առիթից օգտվելով Վաչե Առանշահիկը իր իշխանությունը տարածել էր նաև Կուրի ձախափնյակի վրա։
Նոր թագավորության համար Մ.Կաղանկատվացու վկայությամբ Վաչեն կառուցում է Պարտավ155 մայրաքաղաքը։
Սակայն երկրի ներքին անհանգիստ վիճակը և պարսից արքունիքի ճնշումներն ու բանսարկությունները Վաչեին չթողեցին շարունակել հայրենաշեն գործը, որի մասին առավել հանգամանալից խոսվեց վերևում։
Շուրջ երեսուն տարվա անիշխանությունից հետո Հայոց Արևելից աշխարհում թագավոր է դառնում Վաչեի եղբոր որդի Վաչագանը։ Վաչագանի Արցախի հայկական թագավորությունն իր մեջ ընդգրկում էր Արցախ և Ուտիք նահանգները, ինչպես և Կուր գետի ձախափնյա Կամբեճան գավառը։ Բուն Մեծ Հայքում և կենտրոնական