բոլոր խավերի համար։ Այդ կանոնները վկայում են հայ հասարակության լիարյուն կենսագործունեության և օրենքի տառի ու ոգու գերակայության մասին։
Նկատենք, որ նմանատիպ օրենքներ եվրոպական երկրներում ընդունվեցին 10-12 դար հետո՝ ուշ միջնադարում։ Աղվենի ժողովից հետո երկիրն ապրում էր խաղաղ ու բարգավաճ կյանքով։
Վաչագան թագավորը երկրի խաղաղ վերընթացը ապահովելու համար վարում էր նպատակասլաց ու հավասարակշիռ արտաքին քաղաքականություն՝ հարևան երկրների հետ պահելով ջերմ ու բարիդրացիական հարաբերություններ։ Այդ նպատակով Վաչագան թագավորը իր աղջկան կնություն էր տվել Պարսից թագավորի եղբոր Աբլ-Աբաս որդուն։ Վերջինս քրիստոնեություն էր ընդունել և ապրում էր Մեծ Սյունյաց նահանգում, «երկրորդ Երուսաղեմ» կոչված վանքի մոտ։ Ստեփանոս Օրբելյանը գրում է, որ Վաչագան թագավորն իր փեսայի հետ դավադրաբար սպանվել է Սյունիքի Բարգուշատ(Քաշունիք) գավառում163։ Նրա դիակը փոխադրվել և ամփոփվել է Մարտակերտի շրջանի Ջրվշտիկ կամ Եղիշե Առաքյալ վանքի կողքի մի մատուռում։ Ամենայն հավանականությամբ հին դամբարանը չի պահպանվել։ Երախտապարտ սերունդները հետագայում նրա դամբարանի տեղը մատուռ են կառուցել։ 1286թ. Վաչագանի գերեզմանի վրա նոր տապանաքար են դրել, վրան փորագրել. «Այս է հանգիստ Վաչագան թագավորին Աստված ողորմի Հայրապետայ և ոյր ծնողացն, որ շինեց զեկեղեցիս առաջնորդութիւն տէր Սիմոնի թիւ ՉԼԵ (1286) էր»164։
Վաչագան Բարեպաշտի կարճատև գահակալությունը մի ամբողջ դարակազմիկ շրջան է հանդիսացել միջնադարյան Հայաստանի տնտեսական, քաղաքական և մշակութային կյանքում։
