երգն արձագանքում է լեռներում։ Հաստ սևահողը շրջվում է, և բարձրանում է խոնավությունը։
Հետզհետե հորովելը հեռանում է և ձայներն ավելի մեղմ են լսվում։ Ապա երգն ընդհատվում է գնդացրի կտկտոցով։
Պայթում է առաջին արկը։
Գութանը կանգնեց։
13
Լեռնալանջին Սյունիքի «պատրուգավոր» թնդանոթը։
Մի գյուղացի էշին խոտ բեռնած, կուչ է եկել թնդանոթից 10 ոչ հեռու։ Նա և վախենում է շարունակել ճանապարհը, և հետաքրքիր է տեսնել թնդանոթի կրակը։
Զինվորները վառում են պատրույգը։ Թաքնվում են։ Գյուղացին իր մարմնով ծածկում է էշի գլուխը, իսկ իրենը կոխում է խոտի մեջ։
Թնդանոթը որոտաց։
Գյուղացին ահից առաջ է վազում, արկի ուղղությամբ և խելահեղ կանչում է.
- Պա՜հ... Բոլշևիկը փախավ...
Արկը պայթում է գութանավորի մոտ։ Գութանն արձակում 20 են։ Լծափայտի վրա նստած երիտասարդի մի ոտքը չկա, փայտ է։
Ապա երկու անգամ իրար ետևից լսվում է ահռելի որոտ։
Խոսում է Կարմիր բանակի հրետանին։ Արկերը շառաչով թռնում են, մեկը դիպչում է մոտակա մի սրածայր ժայռի, փոշին ծածկում է ամեն ինչ, ապա փոշու մեջ ճոճվում է ժայռի գագաթը և ահագին աղմուկով փշրվում է։
Դեռ գվվում է արձագանքը։
Գյուղացին գլուխը հանում է խուրձի միջից և ավելի խելահեղ բղավում է.
30 - Պա՛հ... բոլշևիկը հաղթեց...
Թնդանոթաձիգ սպան, լսելով այդ խոսքը, ատրճանակը հանած, քշում է նրա վրա, բղավելով՝
- Ի՞նչ...
Գյուղացու վախից շշմած դեմքը։