Էջ:Faustus of Byzantium, History of Armenia, 1968 (Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն Հայոց, 1968).djvu/328

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված է

թան սխալ լինելը և «կաթել» աղավաղված ձևն ուղղեց՝ «կարթեալ»—շուռ տալով, շուռ գալով։

114. (Եր. 193). Սահմանագլխի այս երկու տներից մեկը հավանորեն Ատրպատականն էր, մյուսը՝ Աղձնիքը, որտեղից պարսիկները մտնում էին Հայաստանի սահմանները:

115. (Եր. 194), Թավրեշը այժմյան Թավրիզն է Ատրպատականում: Ուրիշ տեղ (Դ, լթ) Փավստոսն այս քաղաքը կոչում է Թավրեժ։

116. (Եր. 194), «Կարավան» պահլավերեն բառ է՝ karavan, որ տարածված է ուրիշ շատ լեզուների մեջ ես։ «Կարավան» նշանակում է ճանապարհորդների խումբ, որոնք ճանապարհորդություններ էին կատարում զինված պահապաններով՝ ավազակների հարձակումներից պաշտպանվելու համար։ Այս նշանակությամբ այժմ գործ է ածվում «քարվան» ձևով։ Բայց հին ժամանակ «կարավանը» նշանակում էր նաև բանակ, ինչպես այստեղ Փավստոսի մեջ և մի քանի անգամ Եղիշեի մոտ։

117. (Եր. 196). Բնագրում գրված է. «Տապրիկ զօրօք», որ մենք թարգմանեցինք «Տապարիստանի զորքով»։ Տապարիստանը պարսկական նահանգ էր նախկին Մարաստանում։

[«Տապրիկ» ուղղում ենք «տապարիկ»՝ «տապարավոր» նշանակությամբ։— Խմբ.]:

118. (Եր. 199). Բնագրում գրված է. «անկանէր ի ներքոյ ի ղակիշն»: Ղակիշ բառի ծագումը որոշ չէ։ Ղակիշ կոչվում էր զորքի կայանը, որ թշնամու անակնկալ հարձակման դեմ պաշտպանված էր զանազան միջոցներով՝ պատնեշներով, թմբերով, ցանկապատերով, խրամատներով ևն։ Սեբեոսի մոտ (գլ Լ, նոր հրատ.) նկարագրված է արաբաց ղակիշը։

119. (Եր. 202). Բնագրի վերնագրում գրված է. «Մարուճան», իսկ բնագրում՝ «Մարին անուն մեծ նախարար»։ Մենք ուղղեցինք՝ «Մարուճան ոմն մեծ նախարար» և ըստ այսմ թարգմանեցինք։

120. (Եր. 204). «Զինդկապետ» կամ «գնդկապետ» կամ «զինդակապետ» անշուշտ պահլավական բառ է, բայց իրանական գրականության մեջ չի հիշված։ Ծագման ու ճիշտ նշանակության մասին զանազան ենթադրություններ են եղել. ոմանք ծագեցնում են պարսկերեն Zanta փիղ բառից (ուրեմն՝ զինդկապետ = փղապետ), ոմանք՝ զենդերեն zantupaiti բառից — պահլավերեն zandput = խմբակցության պետ։ Հյուրշմանը բացատրում է իբրև Zindik-ների պետ, բայց այս բառի բացատրությունը չի տալիս, ասում է միայն, որ դրանք զանդիկներ չեն։ Փավստոսի գրքում բառի գործածությունից երևում է, որ զինդկապետը պարսից մեջ մի անծանոթ զինվորական բարձր աստիճան էր (Արմ. բառ.)։

121. (Եր. 205), Այս գլուխը, թացի այլանդակ բովանդակությունից, աչքի է ընկնում նրանով, որ միանգամայն անտեղի կերպով ընկած է պատերազմական գործողությունների նվիրված մի շարք գլուխների մեջ, որոնց հետ ոչ մի կապ չունի։ Արդյոք պատահական աղավաղություն է գրչագիրների, թե նորամույծ հավելված է՝ դժվար է ասել։

122. (Եր. 204). «Անդերձապետ» պահլավերեն բառ է՝ andarzpat, որի