հողվածը, «Գրական թերթ», 1952 թ., հունվարի 10, N 1), Աբովյանի այս դասագրքի մասին ավելի մանրամասն տես նաև' խ. Աբովյան ՆախաշաՎիղ կրթության ի պէտս նորավարժից. լուսատիպ նմանահանության առաՎարանով և ծանոթություններով Ռուբեն Զարյանի. 1940 թ. Ա. ԱթովյանէՆրկերի լիակատար ժողովածու», V հ,, 1950, էջ 467 483։
— «...Վերանորոգեցին ճնշական եղանակը ւ|ի այբբենարանով...» նկատի ունի հայ մշակույթի գործիչներ Գևորգ Տեր֊ Աղեքսանդրյանցի (1840 — 1898), պատմաբանբան-բանասեր Աղեքսանդր Երիցյանի (1841 1902) և մանկավարժ Զաքարիա Գրիգորյանցի (1941 — 1910) կազմած այբբենարանը, — «Ուշինսկին յուր այբբենարանով» — ռուս մեծ մանկավարժ ԿոսՀոանտին Դմիտրիևիչ Ուշինսպին (1824—1870) հռչակված է, նաև իր դասագրքերով' «ДеТСХИЙ МИр» (1861) և «РоДНОе СЛОВО» (1864), որոնք շատ
մեծ նշանակություն են ունեցել 19֊րդ դարի 2֊րդ կեսին հայոց մայրենի
{եղվի դասագրքերի ստեղծման գործի համար։
— «...Տեր-Ղագարյանցը... թարգմանեց նրա այբբենարանը»—նկատի ունի հայ մանկավարժ Նիկողայոս Տեր֊Ղևոնդյանի (1848—1920) կազմած «Մայրենի լեզուն», որն, ըստ Աղայանի, Կ. Դ. Ուշինսկու «РоДНОв СЛОВО» դասագրքի թարգմանությունն է և ոչ ինքնուրույն հայոց լեզվի այբբենարան:
— «...Ես բաիյաի բերմամր ուսուցչական ասԱյարեղի մեջ ընկա» — Աղայանն ուսուցչական ասպարեզի մեջ է մտնում 1870 — 71 ուսումնական տարվանից ու որպես ուսուցիչ այդ տարին նա աշխատում Ախալրյսայի, -այնուհետև մոտ հինդ տարի (1871 — 1876) Ալեքսանդրապոլի, ապա' Երևանի 1877—78), Շուշու (1878 —1882) դպրոցներումг Այդ տարիների ընթացքում նա կուտակում է մանկավարժական, կրթադաստիարակչական աշխատանքի մեծահարուստ իորձ, որը և հիմքն ու աղբյուրն է դառնում նրա գրական մանկավարժական գործունեության, նրա մանկավարժական աշխատությունների ստեղծման համար:
Էջ 139. «Իմ ․ ․ ․ ․ ․այբբենարանով և նորա նրաճանղով» տես այս հատորը, էջ 86—134, <Ուսումն մայրենի լեզուի» մեթոդական աշխատությունը և համապաստասխան ծանոթագրությունները
էջ 140. «Մանրյինյասցբ... հրաաարակեց մի այբբենարան» — նկատի ունի Սեդրակ Մանդինյանի <Ընտանեկան աշխարհ» վերնագրով դասազիբը 1881 թ.) ուսման առաջին տարվա համար։
ԳՐԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՍՈՒՑԱՆԵԼՈՒ ՈԻՂԻՂ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ ԵՎ ՆՈՐԱՆԻՑ ԽՈՏՈՐՎԵԼԸ
(150—165)
Գրվել է 1882 թ. սկգրին, տպագրվել' «Վարժարան» ամսագրի 1883 թ մարտյան համարում (М 8, Էջ 24 — 34), և երկրորդ անգամ' Աղայանը մանկավարժ» ժողովածու, էջ 127—141 և ապա' նախորդ ջորսհատորյակի IV Հ․, էջ 158 — 175։
