«Սոֆիա Իաըայանցի մանկական դրախտը» — այստեղ Ս. Բաբայանի մանկապարտեզում Աղայանն աշխատում է իբրև դաստիարակ 1882—83 ուտարում։
էջ 497. «ասաց Ավետիքս» - խոսքը վերաբերում է բժիշկ֊մանկավարժ
Ավետիք Բաբա յանին, (18 —1913) Թիֆլիսում աոաջին մանկապարտեզի Հիմնադիր ու ղեկավար Սոֆիա Բաբայանի ամուսնուն։ «Գրում էի մանկական երդեր...»— Աղայանի մանկական բանաստեղծությունների, զրույց֊պատմվածքների և հեքիաթների մի նշանակալից մասը գրվել է Սոֆիա Բաբայանի մանկապարտեզում աշխատելիս և հետագա տարիներին նույն մանկապարտեզի ներշնչող ազդեցությամբ։ — «Իմ նախորդը» — Աղայանից առաջ Վրաստանի և Իմերեթի թեմա• կան տեսուչը' բանաստեղծ, թարգմանիչ ու մանկավարժ Գևորգ Բարխուդարյանն էր, որի եռանդուն դպրոցական գործունեության ամենանշանավոր հջն է հայ ուսուցչական աոաջին ժողովը, որ հրավիրվում է նրա նախաձեռ նությամ բ' 1882 թ. ամառը, Թիֆլիսում։
էջ 499. «...Մտածեցի մի վանք քաշվել... այս մասին մի խնդիր տվի...> - իր որդու (Վիգենի) և կնոջ մահվան ցնծող ազդեցությամբ Աղայանը մի պս)Հ, ինչպես ինքն է արտահայտվել, «միստիցիզմի ցավով.» էր համակվել ու վճռել էր հոգևորական դաոնար Այդ տրամադրությամբ նա իր բարեկամ բժիշկ Ավետիք Բաբայանի միջնորդությամբ ու նրա խորհրդով դիմում է էջմիածնի Սինոդին' վարդապետի կոչում ստանալու* Այդ հարցի շուրջը 1887 թ, օգոստոսից սկսած, ավելի քան կես տարի, տեղի է ունենում գրագրություն մի շարք անձանց (Ավ. Բաբայան, Հովհ. ք. Կ ոստան յան, Սար.
ոստանյան և այլոց) միջև։ Հարցը ձգձգվում էր առավելապես այն պատճաով, որ էջմ իածնում Աղա յանին վստահելի չէին համարում հոգևորական կոչման համար։ Բայց միաժամանակ, մանվանդ որպես հայտնի ու հեղինակավոր մանկավարժ֊դրողի, Աղայանին հարմար էին համարում իբրև Հաիևա վանքի վանահայր ու բացվելիք գիշերօթիկ դպրոցի տեսուչ։ Բայց երբ 888 թ. փետրվարին էջմ իածնում տրամադրվում են դրական լուծում տալ Աղայանի հոգևոր կոչման հարցին, տեղեկանում են, որ նա նորից ամուսնացել է, մի հանգամանք, որն անհամատեղելի էր վարդապետի կոչման ու նախատեսված հոգևոր պաշտոնի հետ։ Եվ ահա էջմիածնի Սինոդը' 1888 թл փետրվարի 29֊ի Л? 834 հրամանագրով հայտնում է Հաոիճա վանքի միաբանությանը' թե' որովհետև Աղայանն արդեն կրկին ամուսնության մեջ է մտել, ուստի ընկերության միջնորդությունը նորան կուսակրոն հոգևորականության մեջ ընդունելու' թողնվում է առանց հետևանքի» (4. ԿոսաանյանՀաոիճայի վանական ընկերության հիշատակարանն ու հաշիվը... 1910 թ.$
էջ 147)։ Թե ինչպիսի մեծ գոհունակությամբ է Աղայանն ընդունում իր խընդիրն «րանհետևանք թոգնելո.»' իրեն հոգևոր կոչում չտալու լուրը, այդ մասին կարելի է տեղեկանալ թե հուշագրության վերջին էջերից և թե այն նամակից (1888 թ. մայիսի 29֊ին գրած), որ հղել է նա Հաոիճա վանքի հոգաբարձու Հովս. ք. Սոստանյանին) Տես այդ նամակը այո հատորում, էք
