ՂԷ. Փոքր, բայց կարևոր ճշտում կամ
Ե՞րբ է ստորագրվել Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը
/Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի 90-ամյա տարելիցին ընդառաջ/
Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի ստորագրման ճշգրիտ օրն ու
ժամը հույժ կարևոր նշանակություն ունի, որովհետև այն անմիջականորեն շաղկապված է Ալեքսանդրապոլում գտնվող հայկական
պատվիրակության լիազորությունների (full powers), ըստ այդմ նաև
նշյալ պայմանագրի իրավական կարգավիճակի հետ: Քանի որ
ցանկացած գործողություն, այդ թվում նաև միջազգային փաստաթղթի ստորագրում, որը կատարվել է պետության ներակայացուցչի
կողմից նրա լիազորությունների շրջանակից կամ ժամանակահատվածից
դուրս՝ ultra vires գործողություն է և որպես այդպիսին
որևէ պարտավորեցնող հետևանք չի ստեղծում տվյալ պետության
համար,1 ուստի Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի ստորագրման
ճշգրիտ ամսաթվի զուտ պատմական փաստը տվյալ դեպքում
վերաճել է իրավական կարևորության փաստի:
Այսինքն, տվյալ դեպքում հարցերի հարցը հետևյալն է. Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը ստորագրելու պահին արդյո՞ք հայկական պատվիրակությունն ունեցել է նման լիազորություններ, թե՝ ոչ: Անհրաժեշտ եմ համարում ընդգծել, որ սույն հարցի բացասական պատասխանը Ալեքսանդրապոլի պայմանագրի անվավերության (invalidity) հիմքերից միայն մեկն է: Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն անվավեր է նաև մի շարք այլ պատճառներով, այդ թվում վավերացված և ուժի մեջ մտած չլինելու, ինչպես նաև թուրքական պետության բարձրագույն իշխանավորի, այսինքն սուլթան Մոհամմեդ 6-ի, կողմից քեմալականներին համապատասխան լիազորություններ տված չլինելու պատճառով: Հարկ է ընդգծել, որ առնվազն մինչև 1922թ. նոյեմբերի 1-ը ոչ ոք, ոչ միջազգային համայնքը և ոչ էլ քեմալականները, կասկածի տակ չեն դրել սուլթանի de jure իշխանությունը, նրա սահմանադրական բացառիկ լիազորությունները և նրա իրավական գերակայությունը:
Հայաստանում 1920թ. իշխանափոխությունը փաստագրված իրողություն է, հետևաբար նրա օրն ու ժամը՝ անվիճելի փաստ: Իշխանափոխությունը Հայաստանում տեղի է ունեցել ՀՀ իշխանությունների և ՌՍՖՍՀ ներկայացուցիչ Բորիս Լեգրանի միջև համապատասխան համաձայնագրի ստորագրումով: Նշյալ համաձայ
