օթևանելու համար, կառուցվում են քարե տասնյակ գեղեցիկ կամուրջներ Ախուրյանի վրա։ Անց են կացվում, նույնիսկ 10-րդ դարից սկսած, ջրմուղներ հեռավոր աղբյուրներից քաղաքին ջուր մատակարարելու համար։ Անիի պեղումներով երևան են եկել նաև քարարկված փողոցներ և նույնիսկ մայթերի հետքեր, աղքատ տնակների հետ և մեծ տուն, որ ունեցել է հոյակապ պորտալ՝ զանազան քանդակներով: Միջնաբերդի ապարանքը հոծ է եղել հարուստ զարդարանքներով, մի դահլիճում «կենդանիների նկարներ՝ բուսական շրջանակների մեջ։ Մի ուրիշ դահլիճում որմերին նկարված են եղել պատերազմական կամ որսորդական տեսարաններ. որմերը, բացի նկարներից, թանձր ոսկեզօծված են եղել․ առաստաղն ունեցել է երկրաչափական ձևերի քանդակներ»։ Չի պակասել և բաղանիքը, իր նախասենյակով, ավազանով, տաք և սառը ջրի խողովակներով, և այլն:[1] Ինչպես երևում է, Անին ունեցել է բարեկեցիկ կյանքի համար անհրաժեշտ շատ բաղանիքներ, ըստ Տիգրան Հոնենցի արձանագրության՝ ի թիվս բազմաթիվ ընծաների՝ նա իր շինած վանքին նվիրել է նաև երկու բաղանիք։ Այսպես բարեշեն են եղել նաև մյուս վաճառաշահ մեծ քաղաքները։ «Եւ իբրև ակն մի պատուական լուսագեղ պայծառութեամբ փայլէր քաղաքս մեր ի մէջ ամենայն քաղաքաց, ամենևին գեղեցիկ, բոլորովին զարդարուն», այսպես է գրում Ա. Լաստիվերտցին Արծնի համար։[2]
Փարթամ քաղաքացիներն իրենց առտնին կյանքը, նիստն ու կացը և հանդերձները ևս հարմարեցնում էին իրենց հարստությանը։ Հագնում էին դիպակ, մետաքսե պատմուճաններ և, ինչպես պեղումներից հայտաբերվել է, մետաքսի ամբողջ հագուստներ՝ ոսկեթել ասեղնագործությամբ։ Երևի կանայք էին բանեցնում պեղումների ժամանակ գտնված երեսի քողը՝ մետաքսով և ոսկեթելով նուրբ կարած (գուլաբաթնով կարած), մետաքսե ժապավեն գոտին, ապարանջաններն ու մատանիները։ Ամեն ինչ ճոխ ու պերճ էր։ Ա. Լաստիվերտցին[3] գովելով իր հայրենի Արծն քաղաքը, նրա վաճառականներին՝ գրում է. «Բարեացն առատութեամբ լի էր, ամենայն ինչ ըստ մտի էր սորա․ և նման իմն էր նորահարսն կնոջ, որ գեղոյն վայելչութեամբ և զարդուցն պայծառութեամբ՝ ցանկալի գոլ ամենեցուն»։ Քիչ հետո նա, մարգարեի խոսքերով, ամբաստանում է կանանց «անբարտավանությունը», նրանց «զստորինսն ընդ երկիր զքարշելն [երկայն քղանցքները գետնաքարշ տանելը], զգինդսն, և զմատանիսն, զապարանջանսն, զքօղէսն [=թևի ապարանջան արմուկից վերև], և զմեհիւանդսն, [=մանյակ, ոսկե վզնոց, օղ], և զայլն ամենայն», նրանց «ոսկի զարդերը», «ոսկի կամարները» [քամարները], «պատվական հանդերձները»։ Նույնպես շքեղությամբ են եղել և տնային կահ-կարասիքը, գորգերը, բազմոցները, վարագույրները: Բանեցնում էին արծաթե ընտիր անոթներ, հախճապակյա և ճենապակյա ամաններ՝ հարուստ բազմազան նկարներով, ճաշակավոր զարդարուն զանազան գույներով և ցայտուն ֆիգուրներով: Դրանք շինված
