Jump to content

Էջ:Mikael Nalbandian, vol. 2.djvu/412

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

Ֆրանսիայի փաստաբան Էդինե Պասկինի փայլուն ելույթի դեմ հիսուսյանների գրած պասկվիլի առիթով Նալբանդյաննը ավելացնում է. «Ահա հիսուսյան աբեղաների ճշմարտության. այսպես կամենում են նոքա ապացուցանել յուրյանց իրավունքը և հերքել հոյակապ Պասկիեյի իմաստուն ասածները: Ի՞նչ ասել է, ճշմատրտություն ապացուցելու համար հահոյել և նզովել . եթե ունին նոքա իրավունք, փաստ և պաճառ, թո՛ղ հանդես բերեն, թո՛ղ մարդավայել կերպով հերքեն հակառակորդի խոսքը, և լուսափայլ կացուցանենյուրյան ճշմարտության: Այս բաները ոչ այլ ինչ են, եթե ոչ, հայտնի ապացույց և քարոզ, թե այդ հիսուսյան աբեղայքը ջարդ ու փշուր էին եղած կա, բարոյապես և ջախջախված խորտակված միանգամյա Պասկիեի ճշմարտությունը մուրճի տակ. պատճառ, բանականութենով և խելքով կապացուցվի ճշմարտությունը, եթե կա, բայց հայհոյություն, գավազան և բըսնություն, երբեք չեն կարող ապացուցել մի շինովի, հնարած ճշմարտություն:Վա՜յ այն ճշմարտության, որ այսպիսի հնարների էր կարոտում. ողբա՜լի հնար ճշմարտություն ապացուցանելու» (տե՛ս սույն հատորում,էջ 145:) Գրեթե ամբողջությամբ Նալբանդյանի գրչին են պատկանում սույն հատորի 86-րդ էջի վերջին պարբերությունը, 87-րդ էջի վերջին պարբերությունն այն մասին թե եթե ինքը հանձն առներ գրելու հիսուսյանների պատմությունը, ապա ստիպված պետք էլինել տարիներ ծախսել դրա վրա , մի բան , որ ինքը դեռևս չի կարող անել:Նալբանդյանին է պատկանւմ նաև 100-րդ էջի երկրորդ պարբերության ավարտը,որտեղ նույնպես նա ընթերցողի ոուշադրությունն ուղղում է դեպի կարգի վաղ շրջանի գործունեության հերռահար նպատականեր:

 Միջամտություններ. Բուն հայկական հարցերը Նալբանդյանն արծարծել է «Հիսուսյանք» հոդվածի տողատակերում, որոնք պայմանականորեն միջամտություն ենք անվանում:Այդ տողատակերը մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում Նալբանդյանին աշխարհայացքի և հրապարակախոսության տեսակետից: Նալբանդյանական տողատակերը զտեղված են 145, 147, 153, 157,161,և 171 էջերում: Իբրև օրինակ՝ ծանոթանանք 161-րդ էջի տողատակին.«Պապերը անոխալ և անմեղանչակա են այս հիման վրա, թե մարդւ սխալական է և մեղանչական, իսկ պապը  մարդ լինելով անսխալ է անմեղանչական։Հրաշալի՜ լոգիկա»։
Միջամտությունների շարքը կարելի է դասռլ և այլն մակդիրները, որոնցով ուժեղանում է հեղինակային խոսքը («անպարծանք կոնդակ» և այլ)։ Ավելորդ չենք համարում նշել նաև, որ իբրև սկզբունք՝ Եվրոպական տերմիների հետ Նալբանդյանը ավելացնում է դրանց լատինական տառադարձությունը․ օրինակ, պոլիտիկ (Politicus), սիստեմ (systema) և այլն։
Այսպիսով Նալբանդյանի «Հիսուսյանք» հոդվածը հիմնականում թարգմանված լինելով «Иезуиты» ուսումնասիրությունից, պարունակում է բազմաթիվ տարբեր և մոտենում է փոխադրության, մի բան, որ Նալբանդյանին հիմք է տվել՝ ժամանակի դրականգրական էտիկայի համաձայն հոդված տպագրել առանց ստորագրության: Այդ հոդվածը Նալբանդյանի գրական ժառանգության  ուշագրավ էջերից մեկն է կազմում և կազմում է «Թափառական Հրեա» վեպի առաջարանի և հենց վեպի անբաժանելի մասը: Դրանով Նալբանդյանն իրականացրել է Հիսուսյան կարգը իրենց պաշտպանության տակ վերցրած հայ պապականների դեմ մղելիք պայքարի իր ծրագիրը: Ահա թե ինչու իր կատարած  խմբագրական աշխատանքով նա նպատակասլաց կերպով գրեթե հայցրել է ռուս հեղինակի շարագրա
Այսպիսով, Նալբանդյանը «Հիսուսյանք» հոդվածը հիմնականում թարգմանված լինելով «Иезуиты» ուսումնասիրությունից, պարունակում է ինքնութույն բազմաթիվ տարբեր և մոտենում է փողադրության, մի բան, որ Նալբանդյանին հիմք է տվել՝ժամանակի դրական էտիկայի համաձայն հոդվածը տպագրել առանց