Էջ:Mikael Nalbandian, vol. 4.djvu/480

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը սրբագրված չէ

կաթողիկոսի կողմից հալածանք Նազաբյանցի դեմ, ուստի ցենզոր Բերոյանցը արգելք •գրեց վեպի շարունակությանը, Առանց վեպին որևէ վնաս հասցնելու հեղինակը կարող էր դեն ձգել Սահառունուն էլ, նրա դասատվությունն էլ և հանգիստ շարունակել վեպր, րայց նա անփորձությունից դիմեց զանազան միշնորդների և անհաջողության մատնվե¬ լով, դիմեց Կարապետ Եզյանի միջնորդությանը, որը 1862 թ. մայիսի 15-ի նամակով պատասխանեց, թե Բերոյանցին անկարելի է Համոզել, որ նրան, Բերոյանցին հրամայված է ցենզորական կոմիտեի կողմից, որ Հայոց հոգևորականության մասին ոչ մի հոդված թույլ չտա տպագրությանւ Ավելացրեք սրա վերա և այն, որ շուտով դադարեց սհյոլսիսափայլր»: Ահա այդպիսի փորձանքի ենթարկվեց սՏեր Սարգիսի», որի շարունակությունը մնում էր անշուք մինչև այսօրս։ (Տե՛ս Քայթերունի, Ստեփաննոս Նազարյանցի շուրջը 60-ական թվականներին 1917, էջմիածին, է, 12)։

էջ 170, տ. 28. «Մենք խուլում ենք Ագապի մակամով ադդային վիպասանության մասին» — էԱգապի հիքեաեսի» վերնագրով դիրքը լույս է ընծայվել (l. Պոլս ում, 1851 թ. հայատառ թուրքերեն լեզվով, առանց հեղինակի անվան.

Վեպի գաղափարական բովանդակությունը խարսխված է կաթոլիկների դեմ մզվող պայքարի վրա։

Ինչպես հայտնի է, III դ. 50 — 60-ական թթ. արևելահայ և արևմտահայ մամուլում կաթոլիկական պրոպադանդայի դեմ ուժեղ պայքար էր մղվում, Այդ պայքարի աոաջին դրոշակակիրներն էին Կ. Պոլսում «Մեղուի» շուրջը համախմբված երիտասարդները՝ Հ. Սվաճյանր, Կ. Փանոսյանր, Ա. Հայկոլնին և ուրիշներ, Արևե լա հա յաս տան ում՝ «Հյոլ- սիսափայլը»

Մ. Նալբանդյանի գլխավորությամբ, Մ. Նալբանդյանը իր սնափառական հրեայի» աոաջարանում, «Հյուսիսյանց», Մխիթար Աեբաստացի և Մխիթարյանք» հոդվածներում սկզրոմւքային պայքար էր մղում -«քաղաքակրթություն» տարածելու պատրվակով փոքր մոզովո ւրդներին ստրկացնող եվրոպական գաղութարարների և նրանց հիմնական զենքի' միսիոներների ու կաթոլի- կական պրոպագանդայի դեմ Նույն այն օրերին, երթ գրվում էր «Սոս և Վարդիթերի» կրիտիկան, նալրանգյանր աշխատում էր նաև իր հայտնի «Նկատողություն» հոդվածի վրա, որտեղ մերկացվում էր կաթոլիկական պրոպադանդան, Գաղափարական այս նպատակասլացությամբ պետք է բացատրել Նալրանդյանի հիացմունքը այդ դործի նկատմամբ. Ուղիղ մեկ դար հետո դրականագետ Գառնիկ Ստեփանյանը «Ադապիի պատմությանը» վեպի մասին» հոդվածում ապացուցում է, որ վեպի հեղինակը Հովսեփ Վարդանյանն է (1813—1879), (Տե՛ս «Տեղեկադիր», 1951, Ml), Հետաքրքիր է, որ Մ. Նալբանդյանը «Ծոցատետրի նկատողություններում» դոլրո է դրել «Մասիս» (26 հոկտեմբերի 1863 թ.) թերթից Հ. Վարդանյանի (Հ. Վարդան փա- շայի) «Սահմանադրական ճշմարտություններ և անոնց պարաավորոլթյուններր» գրքի չայս տեսնելու ծանուցումը, չկասկածելով, որ խոսքր դնում է «Ադապիի» հեղինակի' դր¬ բողի, հրապարակախոսի, հրատարակլի, հասարակական դործչի մասին, Նայբանդյանր այդ ժամանակ զբաղվում է նաև սահմանադրական հարցերով, դրա համար էլ նրան հե֊ աա քրքրել է Հ. Վարդանյանի հիշյալ դրքույկր, Բայց, ըստ երևույթին, այն այդպես էլ նրա ձեռքը չի րնկել (Տե՛ս 0. Գարոնյան, Միքայել Նաչբանդյան, էջ 460): Էջ 170, պետիտ, տ. 1. <Չենք մոռացած «Նահապետ» ստորագությամբ Հ. ՂԼոնգ Ափշանյանց արժանավոր վարդապետի հրաաարակած նոյակապ քերթմացքը» խոսքը