Էջ 227, պետիտ, տ. 10. «Ահավասիկ նրա խոսքերը...» — Տե՛ս Յովհաննու Իմաստասերի Օձնեցւոյ մատենագրութիւնք, Վենետիկ, 1833, էջ 146։
էջ 232, տ. 25. «...ափսոս որ շատ քիշ հանդես անի (Սոս) և Վարդիթերի մեջ այն ուղղությունը, որ երևում է... մենք աշողաթյո՛ւն և ընթա՛ցք ենք մաղթում այդ երկնային դեսպանին»:
Այս տողերով վերջանում է ձեռագրի 38-րդ էջը, իսկ դրան հաջորդում է 43-րդը։Ուրեմն կրկնակի համարակալումից հետո հեղինակն ստիպված է եղել պոկել ևս երկու դրի առնված թերթ, շարունակությունը ավարտելով լրացուցիչ 51֊րդ էջում։ Հավանաբար, հանված թերթերը պարունակել են ամբողջ քննադատության ամենաարժեքավոր ընդհանրացումները, որոնք պետք է վերաբերեին «նոր սերնդին» համակած «սկեպտիկյան ուղղությանը»։ Կասկած չկա, որ հատվածը կրճատվել է բացառապես գրաքննական նկատառումներով։
Էջ 236, տ. 8. «Աղաչեցէք զՏէր հնձոյդ հանել զմշակս ի հունձս իւր» — Նալբանդյանը մեջբերումը կատարել է որոշ աղավաղումներով, պետք է լինի՝ «արդ աղաչեցէք զՏէր հնձոց՝ զի հանցէ մշակս ի հունձս իւր»։ (Տե՛ս Աւետարան ըստ Մատթեոսի, գլ․ Թ․ 38)։
էյ 1237 տ. 32. «...ո՛հ դորա ընդդեմ շատ բան կա ասելիք, որ թողում ենք մի ուրիշ ժամանակի» — Նալբանդյանը այստեղ նկատի ունի շերամաբուծության վերաբերյալ այն դիրքը, որի մասին հիշատակում է նրա առաջին կենսագիր Միքայել Տեր-Գրիգորյանը. «Բացի Փարպեցու թղթից,որ այժմ կարդացողի ձեռքին է, Նալբանդյանցը թողավ հետագա գրավոր աշխատությունքր, որ տակավին չեն տպած. ա. Շերամաբուծություն. եվրոպական անվանի բնապատումների շարադրություններից քաղած և Հայաստանի դրության հարմարեցրած։ Այս գործը, որ այժմ մեր մոտն է, չէ պարզագրած և միանգամայն վերջացրած, ուստի մենք պարզագրեցինք և մտադիր ենք, որքան կարող ենք պակասը լրացուցանել, օգուտ քաղելով նույն հեղինակների գրվածքներից,որոնց համեմատ աշխատասիրել էր հանգուցյալը։ Երբ հաջողի մեզ տպել դրան, մենք կնշանակենք որն է մեր ավելցուցածը» ։
(Տե՛ս Ղազար Փարպեցու գրած թուղթը թարգմանություն և բացատրությունք Մ. Նալբանգյանց։ Միքայել Նալբանդյանցի համառոտ կենսագրությունը։ Ս.Պետերբուրգ, 1868 թ.)։
Այղ աշխատությունը Մ. Տեր-Գրիգորյանը չի հրատարակել, իսկ ձեոագիրը մեզ չի հասել։
Էջ 239, տ. 32. «...բայց մեր հատվածը Մաթուսաղայի կյանքից անցկացավ» — Ըստ Աստվածաշնչի Մաթուսաղան ապրեց 969 տարի։
«Եւ եղեն ամենայն աւուրք Մաթուսաղայի զորս եկեաց՝ ամք իննհարիւր վաթսուն եւ ինն» (Տե՛ս Աստուածաշունչ, Ծնունդք, գլ. Ե., 27)։
|
Ինքնագիրը չի պահպանվել։ Գրվել է 1863 թ. Պետրոպավլովյան բերդում։ Առաջին անգամ լույս է ընծայվել «Հանդես գրականական և պատմական», 1890, դիրք 322—352։
Այնուհետև մտել է ԵԼԺ III հատորը (1940)։ /
