Էջ:Nar-Dos, Collected works, vol. 2 (Նար-Դոս, Երկերի ժողովածու, հատոր 2-րդ).djvu/177

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

նրա համար վատ ասած բան գոյություն չունի․ ինչ որ կա, ասում է, ինչ որ գոյություն ունի, ուրեմն լավ է։ Թունդ լավատես է։

Զազունյանը կամաց ծիծաղեց։

— Զաքարը իրավունք ունի,— ասաց նա,— ամեն բան, ինչ որ գոյություն ունի աշխարհիս երեսին, ուղղակի թե անուղղակի դեպի լավը, դեպի բարին է ծառայում։ Մարդիկ միայն բարի են ծնվում, իսկ չար— երբեք։ Չարը բնական օրենք չէ, այլ սոցիալական անարդար կարգերի հետևանք։ Այդ պատճառով համարձակ կարելի է ասել, որ զարգացումը, լուսավորությունը հետզհետե առաջ գնալով և սոցիալական անարդար կարգերը վերանալով, մարդկությունը վերջ ի վերջո կհասնի այնպիսի մի ժամանակաշրջանի, ուր չարը բոլորովին կվերանա, և բարին միայն կտիրապետի աշխարհիս երեսին։

— Ինչպես տեսնում եմ, դուք նույնպես լավատես եք, պ․ Զազունյան,— նկատեց նրան էմման ժպտալով։

Զազունյանը նույնպես ժպտաց։

— Սխալվում եք, տիկին,— ասաց նա։— Ես հոռետես եմ և հոռետես ոչ թե hոգով, ինչպես որ այժմ տարածված է հոռետեսությունը դեռ կյանք չմտածներից մինչև կյանքի մեջ փտածները, այլ հոռետես եմ հոգով։ Որքան էլ ձեզ այդ հակասություն թվա իմ հայտնած հայացքներին, այնուամենայնիվ, այդ այդպես է։ Այդպիսի հակասություններ հատուկ են մարդկային բնավորությանը։ Բայց ես հոռետես եմ ինքս իմ մեջ. իսկ կյանքի մեջ, մարդկանց վերաբերմամբ ուզում եմ լավատես լինել և միշտ ձգտել եմ լավագույն հարաբերություններ պահպանել նրանց հետ։ Ես առանձնապես հետաքրքրվել եմ Շոպենհաուերի և Հարտմանի վարդապետությամբ. նրանք, ճիշտ է, մտքի մեծ պաշար են տալիս, բայց սրտին— և ո՛չ մի։ իրենց հոռետեսությամբ նրանք բանն այնտեղ են հասցնում, որ առաջարկում են ամբողջ մարդկությունը միանգամից ոչնչացնել. թշվառությունը խո թշվառություն է, նրանք երջանկությունն էլ թշվառություն են համարում, մարդկության համար միակ երջանկությունը նրանք կատարյալ ոչնչացումի մեջ են գտնում։

Զազունյանն իրեն հատուկ հանդարտ եղանակով դեռ երկար