սպանվեցավ Շուշի բերդի Փանահ խանի ձեռքով, իսկ Մելիք-Աթամը երկար պատերազմեց այդ խանի հետ:
Մելիք-Աթամը իր բնակաության համար նորոգեց քաղաքատեղ կամ մայրաքաղաք կոչված ավերակների մոտ մի հոյակապ պալատ, որի մեջ տասներկուերորդ դարու վերջերում բնակվում էր Խաչենի և Շամքորի Իշխան Վահրամ շահը: Իսկ որպես ամրոց ընտրեց իր համար անամատչելի Ջրաբերդը[1]:
3.Խաչենի Հասան Ջալալյան մելիքների ծագումը:
Ղարաբաղի տիրապետող հին մելիքական տներից միայն ղաչենի իշղողները բնիկներ են եղել, իսկ մնացած, չորսը որպես տեսանք միայն Խաչենի իշխողները բնիկներ են եղել, իսկ մնացած չորսը, որպես տեսանք և որպես հետո պիտի տեսնենք, օտար երկրներից էին:
Խաչենի Հասան-Ջալալյան մելիքների ծագումը շատ հին պետք է համարել. նրանք առաջ են եկել Հասան-Ջալալյան իշխաններից:Դարերին ընթացքում այնքան բազմացել և ճյուղավորվել էինք նրանք, որ Խաչենի փոքրիկ գավառը ամենամանր կտորներով բաժանված էր այդ տոհմի ներկայացուցիչների ձեռքում, որոնք բնականաբար շատ հաշտ չէին կարող լինել միմյանց հետ: Այդ էր պատճառը նրանց վերջին ժամանակների թուլության, որ չէին կազմում մի զորեղ, միացյալ իշխանություն: Բացի դրանից, միևնույն տոհմից ընտրվում էին Գանձասարի վանքի կաթողիկոսները, որոնց ճնշման ներքո այս երկրի մելիքները շատ չէին զորանում:
Տասն և վեցերորդ դարում Հասան-Ջալալայան իշխաններից նշանավոր էին երեք եղբայրներ՝ Երեմյա կաթողիկոսը, Վելիջան-բեկ 3-րդ և Մուլքի-բեկը:
Երեմյա կաթողիկոս վախճանվեցավ 1700 թվին: Վելիջան-բեկը վախճանվեցավ 1686 թվին և նրա որդի Եսային Երեմյայի փոխարեն կաթողիկոս դարձավ: (Դա միևնույն Եսայի կաթողիկոսն է, որ ինչպես հետո պիտի տեսնենք, Պետրոս Մեծի ժամանակ սկսեց ռուսաց կառավարության հետ բանակչություններ անել Ղարաբաղում հայոց անկախ իշխանություն հիմնելու համար, ռուսաց հովանավորելու ներքո): Իսկ Մուլքի-բեկը վախճանվեցավ 1716 թվին և թողեց երկու որդի երեցը կոչվում էր Մելիք-Գրիգոր, կրտսերը կոչվում էր Մելիք-Ալլահվերդի:
- ↑ Մելիք-Աթամը ուներ մի քանի ամրոցներ, որոնցից մեկը արդեն ամբողջությամբ մնում է Կսապատ և Հին-Մոխրաթաղ գյուղերի մոտ, իննմասանց անապատի հանդեպ: Այդ գեղեցիկ շենքը կարող է բավական լույս ձգել մեր նախնիքների ճարտարապետական ճաշակի վերաբերությամբ:
